Αρχείο μηνός Δεκέμβριος 2004

Φεμινισμός και εκτρώσεις: Μια ιστορία που δεν έχετε ξανακούσει

Όπως γνωρίζουμε, ο φεμινισμός, το ιδεολογικό κίνημα που διεκδικεί την εξίσωση της γυναίκας με τον άντρα σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής, ξεκίνησε ως θεωρία με την Γαλλική Επανάσταση και με την συνεχή πάλη των θιασωτριών του, που κάποιες φορές είχε βίαιη μορφή, κατάφερε να κερδίσει αρχικά το δικαίωμα των γυναικών στην ψήφο, πρώτα στην Αγγλία κι έπειτα στην Αμερική. Ακολούθησε σταδιακή κατάργηση των διακρίσεων στις σπουδές, στην εργασία και τον γάμο, και σήμερα πια μπορούμε να μιλάμε για ισοπολιτεία ανδρών και γυναικών στις περισσότερες χώρες του Δυτικού κόσμου. Νόμοι άδικοι, όπως ένας αμερικανικός του 19ου αιώνα που όριζε, εάν ο άντρας μιας γυναίκας πέθαινε όσο εκείνη ήταν έγκυος, να της πάρουν το παιδί μόλις γεννηθεί και να το δώσουν σε κάποιον κηδεμόνα που είχε ορίσει ο πατέρας, θεωρούνται σήμερα απολιθώματα και δύσκολα μπορούμε να πιστέψουμε ότι κάποτε ίσχυαν.

Στο μυαλό πολλών ανθρώπων, ο φεμινισμός και η αποποινικοποίηση της έκτρωσης είναι συνδεδεμένα, καθώς θεωρούν ότι βασικό και θεμελιώδες αίτημα του φεμινισμού είναι να έχει η γυναίκα δικαίωμα να διακόπτει την εγκυμοσύνη της. Πολλοί Έλληνες θα θυμούνται ασφαλώς τις διαδηλώσεις με το αίτημα «Έξω οι νόμοι από το κορμί μας» «Ελεύθερες και δωρεάν εκτρώσεις» κ.α. που προηγήθηκαν της αποποινικοποίησης των εκτρώσεων στη χώρα μας. Είναι όμως πράγματι έτσι; Τι πίστευαν για την έκτρωση οι πρώτες, μαχητικές φεμινίστριες, αυτές που με τον αγώνα και τις φυλακίσεις τους έθεσαν τα θεμέλια της σημερινής ισοπολιτείας;

Το βιβλίο «Υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών» (» A Vindication of the Rights of Women «) που η Mary Wollstonecraft έγραψε το 1792 στην Αγγλία αποτελεί σταθμό στην ιστορία του φεμινιστικού κινήματος. Εκεί η συγγραφέας όχι μόνο υπεραμύνθηκε των δικαιωμάτων των γυναικών, αλλά επίσης καταδίκαζε την έκτρωση και την παιδοκτονία. Στην Αμερική, οι Susan B. Anthony και Elizabeth Cady Stanton συνέχισαν τις προσπάθειές της να ενδυναμώσουν τις γυναίκες. Η Serrin Foster αναφέρει χαρακτηριστικά ότι οι δυο πρωτοπόρες φεμινίστριες «εργάστηκαν για να κερδίσουν δικαίωμα ψήφου, δικαίωμα να συγκεντρωνόμαστε και να μιλάμε ελεύθερα, δικαίωμα να κρατάμε τα παιδιά μας αν χωρίσουμε και να κληρονομούμε εάν παντρευόμαστε. Αγωνίστηκαν επίσης για το δικαίωμα των γυναικών να φοιτούν στο κολέγιο.
Λιγότερο γνωστή είναι η προσπάθειά τους να κάνουν την έκτρωση παράνομη. Οι πρώτες Αμερικανίδες φεμινίστριες εργάστηκαν σε μια ταραγμένη συμμαχία με το ανδροκρατούμενο αντρικό επάγγελμα και τα μέσα για να κηρυχθεί η έκτρωση παράνομη. Πίστευαν ότι η έκτρωση παραβιάζει τα βασικά αξιώματα του φεμινισμού, που περιελάμβαναν μη βία, κατάργηση των διακρίσεων και δικαιοσύνη για όλους.
Έτσι οι ίδιες γυναίκες που αγωνίστηκαν για το δικαίωμα των σκλάβων να είναι ελεύθεροι και για το δικαίωμα των γυναικών να ψηφίζουν, αγωνίστηκαν επίσης για το δικαίωμά μας στη ζωή. Τόνιζαν συστηματικά την εξάλειψη των προβλημάτων που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες, με το να αναφέρονται στις αρχικές αιτίες.»

Αλλά ας δούμε πιο συγκεκριμένα, τις απόψεις των διακεκριμένων φεμινιστριών για την έκτρωση .

Στην «Υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών», η Mary Wollstonecraft επικρίνει, με καυστικούς όρους του 18ου αι. τη σεξουαλική εκμετάλλευση των γυναικών, και καταλήγει:

«Κατά συνέπεια, οι γυναίκες γίνονται πιο αδύναμες… από όσο έπρεπε να είναι… δεν έχουν αρκετή δύναμη για να ασκήσουν το βασικό καθήκον τής μητέρας… και θυσιάζουν τη γονική στοργή στο βωμό της λαγνείας… είτε καταστρέφουν το έμβρυο μέσα στη μήτρα, είτε το πετούν όταν γεννηθεί… Η φύση απαιτεί σεβασμό σε όλα, κι αυτοί που παραβιάζουν τους νόμους της σπάνια τους παραβιάζουν ατιμωρητί».

Η Susan B. Anthony, στο έντυπο που εξέδιδε με τίτλο «Η επανάσταση», (και όπου η «Υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών» δημοσιευόταν σε συνέχειες) αποκαλούσε την έκτρωση «φόνο παιδιού» και είχε γράψει:

• «Ένοχη; Ναι. Ανεξάρτητα με το ποιο ήταν το κίνητρο, η αγάπη ή η άνεση ή η επιθυμία να σώσει από τη δυστυχία το αθώο αγέννητο παιδί, η γυναίκα που κάνει αυτή την πράξη είναι φρικτά ένοχη. Αυτό θα βαραίνει τη συνείδησή της στη ζωή, και την ψυχή της στο θάνατο. Αλλά όμως, τρεις φορές ένοχος είναι εκείνος που την οδηγεί στην απελπισία, η οποία την εξωθεί στο έγκλημα!»

• «Θέλουμε πρόληψη, όχι απλώς τιμωρία. Πρέπει να φτάσουμε στη ρίζα του κακού… γίνεται από αυτούς που τα μύχια τής ψυχής τους έχουν ξεσηκωθεί ενάντια στη φοβερή πράξη.»

• «Όλα τα άρθρα που έχω διαβάσει πάνω σ αυτό το θέμα, προέρχονται από άντρες. Καταγγέλλουν τη γυναίκα ως τη μόνη ένοχη, και δεν περιλαμβάνουν ποτέ τον άντρα σε οποιαδήποτε σχέδια για λύση του προβλήματος.» (The Revolution, 4(1):4, 8 Ιουλίου 1869)

Η Elizabeth Cady Stanton κατέτασσε την έκτρωση ως μια μορφή παιδοκτονίας (The Revolution , 1(5):1, 5 Φεβρουαρίου, 1868) ενώ είχε πει:

• «Όταν φρονούμε ότι η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως περιουσιακό στοιχείο, είναι ατιμωτικό για τις γυναίκες το ότι θα έπρεπε να αντιμετωπίζουμε τα παιδιά μας σαν περιουσιακό στοιχείο, το οποίο διαχειριζόμαστε κατά τα κέφια μας.» (Επιστολή στην Julia Ward Howe, 16 Οκτωβρίου 1873, καταγεγραμμένη στο ημερολόγιο τής Howe στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Harvard.)

• «Πρέπει να υπάρξει κάποια θεραπεία ακόμα και για ένα τόσο κραυγαλέο κακό όπως αυτό. Αλλά πού μπορεί να θεμελιωθεί, τουλάχιστον από πού μπορεί να αρχίσει, αν όχι από την ολοκληρωμένη χειραφέτηση κι εξύψωση τής γυναίκας; (The Revolution, 1(10):146-7, 12 Μαρτίου , 1868)

Η Emma Goldman θεωρούσε τις εκτρώσεις αποτέλεσμα δυστυχίας:

• Η συνήθεια των εκτρώσεων έχει φτάσει σε τόσο τρομακτικές διαστάσεις στην Αμερική, ώστε να είναι απίστευτο… τόσο μεγάλη είναι η δυστυχία στην εργατική τάξη, ώστε σε κάθε 100 εγκυμοσύνες διαπράττονται 70 εκτρώσεις. (Mother Earth, 1911)

Η Mattie Brinkerhoff έγραψε χαρακτηριστικά:

• «Όταν κάποιος κλέβει για να ικανοποιήσει την πείνα του, μπορούμε να συμπεράνουμε με βεβαιότητα ότι κάτι δεν πάει καλά στην κοινωνία – ομοίως όταν μια γυναίκα καταστρέφει τη ζωή του αγέννητου παιδιού της, είναι μια απόδειξη ότι είτε λόγω εκπαίδευσης είτε λόγω περιστάσεων έχει κάνει μεγάλο λάθος.» (The Revolution, 3(9):138-9, 2 Σεπτεμβρίου 1869)

Η Victoria Woodhull, η πρώτη γυναίκα υποψήφια για πρόεδρος, ήταν έντονα αντίθετη με την έκτρωση:

• «Τα δικαιώματα των παιδιών ως ατόμων αρχίζουν όταν ακόμα είναι έμβρυα.» (Woodhull’s and Claffin’s Weekly 2(6):4, 24 Δεκεμβρίου 1870)

• «Κάθε γυναίκα ξέρει ότι αν ήταν ελεύθερη, ποτέ δεν θα εγκυμονούσε ένα παιδί ανεπιθύμητο, ούτε θα σκεφτόταν να δολοφονήσει κάποιο παιδί πριν τη γέννησή του». (Wheeling, West Virginia Evening Standard, 17 Νοεμβρίου 1875)

Η Sarah Norton επέκρινε έντονα τους γιατρούς που κάνουν εκτρώσεις κι οραματιζόταν καλύτερες μέρες για τις ανύπαντρες μητέρες και τα παιδιά τους:

• «Οι δολοφόνοι παιδιών εξασκούν το επάγγελμά τους χωρίς εμπόδιο ή κώλυμα, και ανοίγουν σφαγεία παιδιών χωρίς να κρίνονται… δεν υπάρχει θεραπεία για όλη αυτή την προγεννητική δολοφονία; …Ίσως έρθει κάποια εποχή κατά την οποία… μια ανύπαντρη μητέρα δεν θα περιφρονείται εξ αιτίας τής μητρότητας της… και το δικαίωμα του αγέννητου να γεννηθεί δεν θα αποκηρύσσεται ή θα παραβιάζεται». (Woodhull’s and Claffin’s Weekly, 19 Νοεμβρίου 1870)

Η Matilda Gage έγραψε:

• «(Αυτό) το θέμα βρίσκεται στα σφάλματα τής γυναίκας βαθύτερα από οποιοδήποτε άλλο… Διστάζω να μην ισχυριστώ ότι το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης γι’ αυτό το έγκλημα βρίσκεται στην πόρτα του ανδρικού φύλου.»
(The Revolution, 1(14):215-6 9 Απριλίου 1868)

Αλλά και η Alice Paul , συγγραφέας της πρωτότυπης «Τροπολογίας περί Ίσων Δικαιωμάτων» (Equal Rights Amendment -1923) ήταν αντίθετη με το μεταγενέστερο ρεύμα που προσπαθούσε να συνδέσει την νομοθεσία αυτή με την έκτρωση. Μια συνεργάτις της τη θυμάται να λέει: «Η έκτρωση είναι η έσχατη εκμετάλλευση των γυναικών».

Όπως λοιπόν βλέπουμε πολύ καθαρά, η στάση του γυναικείου κινήματος απέναντι στις εκτρώσεις ήταν καταδικαστική. Πώς λοιπόν, φτάσαμε στο «μεταγενέστερο ρεύμα» όπου όταν μια φεμινίστρια τοποθετηθεί κατά των εκτρώσεων θεωρείται «αιρετική»; Η Frederica Matthews Green εξηγεί: «Δύο τάσεις τού μοντέρνου φεμινισμού, υιοθετημένες από μια παλαιότερα καθιερωμένη δομή γνωρισμάτων ανδρικής ισχύος, συνδυάστηκαν έτσι ώστε να καταστεί η έκτρωση αναγκαία. Ο φεμινισμός, όπως επεκράτησε τελευταία, επεδίωξε κυρίως να ανοίξει για τις γυναίκες τις πόρτες τής επαγγελματικής και δημόσιας ζωής και επιπλέον, υποστήριξε με πάθος τη σεξουαλική τους ελευθερία. Εν τούτοις, η δημόσια ζωή δυσχεραίνεται από την ευθύνη για τα παιδιά, ενώ εξ άλλου η ανεύθυνη σεξουαλική δραστηριότητα είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να προκύψουν ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Αυτό το δίλημμα (η ταυτόχρονη υιοθέτηση ενός τρόπου ζωής που παράγει παιδιά και ενός άλλου για τον οποίο τα παιδιά είναι εμπόδια) βρίσκει τη λύση του στο τραπέζι των εκτρώσεων».

Η Serrin Foster είναι ακόμη πιο συγκεκριμένη όσον αφορά καταστάσεις και πρόσωπα:
«Δυστυχώς, το γυναικείο κίνημα της δεκαετίας του 70 δέχθηκε την πρόταση του Larry Lader και του Δρ. Bernard Nathanson, οι οποίοι ίδρυσαν το NARAL (Σ.σ. μαζί με την Betty Friedan το 1969). Πρότειναν στην ηγεσία του γυναικείου κινήματος NOW (Εθνικός Οργανισμός Γυναικών) ότι αν οι γυναίκες ήθελαν ισότητα στο χώρο εργασίας, αν ήθελαν να προσλαμβάνονται, να πληρώνονται και να προάγονται όπως οι άντρες, τότε δεν θα έπρεπε να ενοχλούν τους εργοδότες με άδειες μητρότητας, ειδικές καλύψεις υγείας και τον καιρό που χρειάζεται μια γυναίκα για να φροντίσει το παιδί της. Οι περισσότεροι εργοδότες εκείνη την εποχή πίστευαν ότι οι γυναίκες δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν στο χώρο εργασίας». Και η Foster, πρόεδρος της οργάνωσης «Φεμινίστριες για τη ζωή» η οποία παρέμεινε πιστή στις αρχές του παραδοσιακού φεμινισμού, καταλήγει: «Έτσι δύο άντρες από το NARAL έπεισαν την ηγεσία του γυναικείου κινήματος ότι για να επιτύχουν ισότητα στο χώρο εργασίας έπρεπε να ελέγξουν τη γονιμότητά τους. Δυστυχώς, ποτέ δεν θα επιτύχουμε ισότητα στους χώρους εργασίας με το να περνάμε για άντρες. Η ισότητά μας δεν μπορεί να επέλθει σε βάρος κάποιου άλλου – και ειδικά των παιδιών μας. Για τα τελευταία 27 χρόνια, οι γυναίκες αποδείξαμε ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε σ’ ένα κόσμο ανδρών. Τώρα είναι καιρός να αποδείξουμε ότι τα καταφέρνουμε ως γυναίκες – αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι οι γυναίκες κάνουν παιδιά και είναι αυτές που πρωταρχικά τα φροντίζουν».

Φυσικά ο Dr. Bernard Nathanson έκανε αυτό που θεωρούσε τότε σωστό, και ασφαλώς είχε ίδιον όφελος να αποποινικοποιηθούν οι εκτρώσεις. Την εποχή εκείνη ανήκε στους «δολοφόνους παιδιών» που περιέγραφε η Sarah Norton, και κέρδιζε πολλά χρήματα από εκτρώσεις. Όμως οι φεμινίστριες ακολούθησαν αυτούς τους δυο άντρες – τραγική ειρωνεία, αν σκεφτεί κανείς την απέχθεια των φεμινιστριών για την «ανδρική ιδιοτελή λογική» που «έχει γεμίσει τον κόσμο πολέμους και βία» κ.τ.λ. κ.τ.λ. Κι έτσι ο εναγκαλισμός των εκτρώσεων από το φεμινιστικό κίνημα μετέτρεψε τον αγώνα για ίσα δικαιώματα και δικαιοσύνη για όλους σε βάρβαρη επικράτηση της αδικίας, του «ο θάνατός σου η ζωή μου», της θεσμοθετημένης παραβίασης των δικαιωμάτων του ενός από τον άλλον, εν προκειμένω του δικαιώματος της μητέρας να ζει όπως επιθυμεί σε βάρος του δικαιώματος του παιδιού στη ζωή. Και ασφαλώς εξίσωσε και τα δύο φύλα στην πιθανότητα καταστροφής τους και την προοπτική της μελλοντικής δυστυχίας τους: γιατί τα εκτρωμένα έμβρυα είναι και αγόρια και κορίτσια. Και γιατί και οι γυναίκες, αλλά και οι άντρες τραυματίζονται στη ζωή από τις επιπτώσεις των εκτρώσεων.

Συνεπώς, μπορούμε να πούμε ότι οι φεμινίστριες που ακολούθησαν τους Lader και Dr . Nathanson (όπως ήταν τότε, μια που από το 1978 έχει στραφεί κατά των εκτρώσεων) παρέκκλιναν από τις αρχές του γνήσιου φεμινισμού, και τις πρόδωσαν. Για την ακρίβεια, η θεωρία τους αποτελεί πλήρη διαστροφή του φεμινισμού, και είναι η αιτία που χιλιάδες γυναίκες δεν θέλουν να αποκαλούνται φεμινίστριες. Ακόμα κι αν οι ακόλουθοι των δυο ανδρών είναι περισσότεροι (πράγμα που επιδέχεται πολλή αμφισβήτηση), ακόμα κι αν έχουν ηγετικές θέσεις (συχνά σε συλλόγους-φαντάσματα), ακόμα κι αν κάνουν πολλή φασαρία, η ιστορία του φεμινισμού είναι καταγεγραμμένη – και τους καταδεικνύει ως αιρετικούς. Μάλιστα η πρόοδος της Γενετικής και της Εμβρυολογίας, που μας δείχνει πόσο γεμάτο ζωή κι ανεπτυγμένο είναι το έμβρυο ακόμα και στα πρώτα στάδια της ζωής του, καθιστά την αίρεσή τους απολύτως απάνθρωπη, και αφυπνίζει τους σκεπτόμενους ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις εγωιστικές και άδικες θέσεις της αίρεσης αυτής και να επιστρέψουν στον αγώνα για πραγματική δικαιοσύνη, που ευαγγελίζεται ο γνήσιος, ανόθευτος φεμινισμός.

Δημοσιεύθηκε στο 3ο τεύχος του περιοδικού «Μερικά παιδιά σε χρειάζονται».