Ασφαλώς η πρώτη και σημαντικότερη υπηρεσία που μπορούμε να προσφέρουμε σε ένα νεοσυλληφθέντα άνθρωπο είναι η μέριμνα για να διατηρηθεί αυτός στη ζωή και να αναπτυχθεί σωστά σωματικά. Η μητέρα του χρειάζεται σωστή πληροφόρηση και ενίσχυση, ιδιαίτερα μάλιστα όταν πιέζεται να προχωρήσει σε άμβλωση, την οποία κάποιοι θεωρούν ως «λύση» για μια απρογραμμάτιστη ή «δύσκολη» εγκυμοσύνη.

Όμως αλίμονο αν οι φροντίδες μας περιορίζονταν στο να ζήσει ο άνθρωπος, χωρίς καμμία μέριμνα να έχει ποιότητα η ζωή του. Αυτό θα ήταν υποκρισία. Χωρίς αμφιβολία είναι καλό να φροντίζουμε ώστε το μωρό που θα έρθει ανάμεσά μας να βρει το ζεστό του σπίτι, το κρεβατάκι του, τα ρουχαλάκια του κ.τ.λ., όμως αυτό δεν είναι αρκετό. Πολύ πριν φτάσει η στιγμή να έρθει το μωρό σε επαφή με όλα αυτά, έχει ήδη επαφή με τον περιβάλλοντα κόσμο μέσω της μητέρας του. Και η μητέρα του μπορεί να επικοινωνήσει μαζί του, να το επηρεάσει και να του μεταφέρει εμπειρίες πολύ πριν είναι σε θέση να το κρατήσει στην αγκαλιά της και το μάθει τις πρώτες λεξούλες, τα πρώτα βήματα… Αυτή η επικοινωνία μεταξύ μητέρας και παιδιού, αυτή η μεταφορά εμπειριών από το περιβάλλον του, είναι αντικείμενο της προγεννητικής αγωγής.

Διάφορες υπερβολικές, αστήρικτες και αντιεπιστημονικές απόψεις που κατά καιρούς διατυπώνονται για την προγεννητική αγωγή, ότι δηλ. η μητέρα κατά τη διάρκεια της κύησης είναι παντοδύναμη όσον αφορά τη διάπλαση του χαρακτήρα του παιδιού της και μπορεί στην κυριολεξία να το διαμορφώσει όπως θέλει, καθώς και η σχέση κάποιων οπαδών της προγεννητικής αγωγής με φασιστικής προέλευσης θεωρίες «ευγονικής», έχουν κάνει πολλούς σκεπτόμενους ανθρώπους δύσπιστους προς την προγεννητική αγωγή. Και μάλλον δεν έχει άδικο κανείς να είναι επιφυλακτικός όταν συναντά στο Internet (ή σε έντυπα) μεθόδους ψυχικής διερεύνησης ή ατομικής βελτίωσης/θεραπείας ή επαγγελματικής επιτυχίας που στηρίζονται σε κάποια προγεννητική ψυχολογία η οποία μπορεί να καλύπτεται από μανδύα επιστημονικότητας αλλά συχνά απέχει από το να πηγάζει από πραγματικά επιστημονικά στοιχεία. Όπως περιγράφει επισκέπτης της σελίδας  www.unborn.gr, σε ημερίδα για την Προγεννητική και Περιγεννητική Ψυχολογία και Ιατρική οι εισηγήσεις περιλάμβαναν θέματα όπως: Η συμβολή της συμβουλευτικής Αστρολογίας στους υποψήφιους γονείς και νέους γονείς, Υοga & η επίδρασή της στην ψυχοκοινωνική πλευρά του ανθρώπου, κ.α. ενώ οι εισηγητές ήταν ρεφλεξολόγοι, σύμβουλοι αστρολογίας, δάσκαλοι γιόγκα, κλπ.

Θα πρέπει λοιπόν να αποσαφηνιστεί ότι άλλο είναι το να δέχεται κανείς τις διάφορες θεωρίες που κυκλοφορούν στην θρησκευτική-ιδεολογική υπεραγορά της «Νέας Εποχής», και άλλο το να ασχολείται με την γνήσια, επιστημονικά παραδεκτή προγεννητική αγωγή, τη βασισμένη στην εμβρυακή ψυχολογία, που μπορεί να μας βοηθήσει να συντελέσουμε στην ψυχική/πνευματική υγεία των παιδιών μας πριν αυτά γεννηθούν.

Δείτε, για παράδειγμα, πώς ασχολείται με το θέμα μια πραγματικά επιστημονική ομάδα, η Ομάδα Έρευνας Εμβρυϊκού και Νεογνικού Στρες του Ιατρικού Τμήματος του Imperial College του Λονδίνου. Οι ερευνητές αυτοί χρησιμοποιούν συνδυασμό γυναικολογίας, παιδιατρικής, ψυχολογίας και ψυχιατρικής κι έχουν παρουσιάσει μελέτες, που δείχνουν πως το προγεννητικό μητρικό άγχος διπλασιάζει την πιθανότητα υπερκινητικότητας στα αγόρια, μελέτες που φανερώνουν πιθανούς μηχανισμούς μέσω των οποίων το μητρικό άγχος μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του εμβρύου, επίσης μια μελέτη που δείχνει πως τα βρέφη που γεννώνται με διάφορες μεθόδους (καισαρική τομή, φυσιολογικό τοκετό, υποβοηθούμενο τοκετό κλπ.) έχουν διαφορετικές αντιδράσεις στο στρες και στο κλάμα στις 8 εβδομάδες, κ.α. Γράφει λοιπόν η ερευνητική ομάδα (σε μετάφραση από την αγγλική της Α.Ν.):

Μηχανισμοί δια των οποίων η διάθεση της εγκύου μπορεί να επηρεάσει το έμβρυο

Είναι γνωστό πως το στρες της εγκυμοσύνης ή το άγχος μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη του βρέφους μέσα στην μήτρα. Εμείς μελετούμε τους μηχανισμούς μέσω των οποίων συμβαίνει αυτό. Έχουμε διαπιστώσει πως υπάρχει ένας σημαντικότατος συσχετισμός μεταξύ των τιμών της μητρικής και της εμβρυϊκής κορτιζόλης, παρ’ ότι οι μητρικές τιμές είναι δεκαπλάσιες. Αυτό μας κάνει να πιστεύουμε πως μεταφέρεται αρκετή ποσότητα κορτιζόλης (η ορμόνη του στρες στην εγκυμοσύνη) μέσω του πλακούντα ώστε να επηρεάζει την ανάπτυξη του εμβρύου. Έχουμε αποδείξει -με την χρήση υπερήχων Doppler- πως οι πιο αγχωμένες μητέρες παρουσιάζουν εμποδισμένη ροή αίματος μέσα στις μητριαίες αρτηρίες. Αυτό θα μπορούσε να χρησιμεύσει στην εξήγηση του λόγου που οι πολύ αγχωμένες εγκυμονούσες γεννούν πιο μικρόσωμα μωρά.

• Έλεγχοι σε εμβρυϊκά στρες

Έχουμε πλέον ολοκληρώσει την πρώτη δοκιμή με χορήγηση του οπιούχου fentanyl στο έμβρυο. Είναι τα πρώτα πειράματα που γίνονται για τον προσδιορισμό του τρόπου ανακούφισης του εμβρύου από τον πόνο, με ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο. Με την δοσολογία που χρησιμοποιήθηκε, αναιρέθηκαν η αναδιανομή της ροής του αίματος προς τον εγκέφαλο και η αντίδραση στην ενδορφίνη, αλλά όχι και η αντίδραση στην κορτιζόλη. Συνεχίζουμε να καταγράφουμε πώς αντιδρά το έμβρυο σε θεραπευτικές (αλλά πιθανότατα επώδυνες) εμβόλιμες διαδικασίες, όπως είναι μια μετάγγιση αίματος. Είδαμε, πως μπορεί να ανεβάσει ταχύτατα την αντίδραση νοραδρεναλίνης στην 18 η εβδομάδα της κύησης, καθώς και μια κάπως πιο βραδεία αντίδραση κορτιζόλης και β-ενδορφίνης από την 20 η εβδομάδα. Επίσης καταγράφηκε αντίδραση κατά την αύξηση ροής του αίματος προς τον εγκέφαλο του εμβρύου. Αυτό έχει αποδειχθεί, στην 16 η εβδομάδα της κύησης. Ο τοκετός και οι συσχετισμοί με αντιδράσεις σε μεταγενέστερα στρες Έχουμε αποδείξει, με την μέτρηση των τιμών κορτιζόλης στον ομφάλιο λώρο, πως οι τοκετοί με εμβρυουλκό ή βεντούζα είναι οι πιο στρεσογόνοι, ενώ οι φυσιολογικοί τοκετοί και οι καισαρικές τομές προξενούν συγκριτικά ελάχιστο στρες στο βρέφος. Η αντίδραση βρεφών των 8 εβδομάδων στο στρες μελετήθηκε με την μέτρηση των τιμών κορτιζόλης στην σίελό τους, αμέσως πριν – και 20 λεπτά μετά – από το τρύπημα της βελόνας εμβολιασμού. Τα βρέφη που είχαν γεννηθεί με εμβρυουλκό ή βεντούζα παρουσίασαν την πιο έντονη αντίδραση, συγκριτικά με τα βρέφη που γεννήθηκαν με φυσιολογικό τοκετό και καισαρική τομή, που παρουσίασαν ελάχιστη αντίδραση. Αυτό υποδηλώνει πως το είδος του τοκετού πιθανόν να είναι η αιτία μακροχρόνιας ευαισθησίας στο στρες. Δεδομένου ότι αυτό με την σειρά του έχει συνδυασθεί με την προδιάθεση για άγχος και κατάθλιψη, είναι φυσικό να παίζει σημαντικό ρόλο για την μετέπειτα υγεία.

Μακροπρόθεσμες επιδράσεις μεταγεννητικού μητρικού στρες στην ανάπτυξη του παιδιού (σε συνεργασία με τους T.O’Connor and Jean Golding).

Σε μια νέα μελέτη, κατορθώσαμε να υποβάλουμε σε δοκιμή την υπόθεση πως το μεταγεννητικό μητρικό στρες έχει μακροπρόθεσμη επίδραση στην συμπεριφορά του παιδιού. Μας παραχωρήθηκε πρόσβαση στα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από το πλήθος των υποψηφίων της ALSPAC – μητέρες και παιδιά από την περιοχή του Μπρίστολ – τα στοιχεία των οποίων συμπεριλαμβάνουν εκούσιες αναφορές μητρικού στρες κατά την προγεννητική και την μεταγεννητική περίοδο, καθώς και την συμπεριφορά του παιδιού στην ηλικία των 4 ετών. Πλήρη στοιχεία είχαμε στη διάθεσή μας για 7,447 μητέρες και παιδιά. Διαπιστώσαμε, πως αν η μητέρα είναι πολύ αγχωμένη κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης της, αυτό διπλασιάζει την πιθανότητα υπερκινητικότητας / αδυναμίας συγκέντρωσης στο 4χρονο αγοράκι της. Υπάρχει επίσης ένας αυξημένος κίνδυνος για συναισθηματικά προβλήματα, στα αγόρια και στα κορίτσια – αφού έχει ληφθεί υπ’ όψιν ένα περιθώριο για το σύνηθες μεταγεννητικό στρες, τους γυναικολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες, το κάπνισμα, το ποτό κλπ.. Αυτό έρχεται σε επίρρωση κάποιων προηγούμενων μελετών και αποτελεσμάτων με ζώα. Όμως είναι η πρώτη καθοριστική μελέτη σε ανθρώπους, και έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Υποδηλώνει πως υπάρχει μια άμεση επίδραση της διάθεσης της μητέρας στην ανάπτυξη του εμβρυϊκού εγκεφάλου, πράγμα που επηρεάζει την διαμόρφωση της συμπεριφοράς του παιδιού. Επίσης μας υποδεικνύει πως ένα πρόγραμμα ελάττωσης του άγχους στις πιο αγχώδεις εγκυμονούσες μπορεί να επιδράσει πάρα πολύ θετικά στην μετέπειτα συμπεριφορά των παιδιών τους».

Στο τέλος του άρθρου η επιστημονική ομάδα παραθέτει και έγκυρη βιβλιογραφία, που καμμία σχέση δεν έχει με αστρολογία, γιόγκα και τα συναφή, όπως καμμία σχέση με τέτοιες ιδιότητες δεν έχει η ιατρική ιδιότητα των μελών της.

Όταν λοιπόν η προγεννητική έρευνα γίνεται με τον σωστό τρόπο, η «προγεννητική αγωγή» που προκύπτει είναι κάτι στο οποίο αξίζει να δώσουμε προσοχή, ώστε να φροντίσουμε το παιδί όσο πιο νωρίς γίνεται.

Δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα “Η Άλλη Όψις”, http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=1196 (στις 19-06-2009).

Τα ψυχολογικά προβλήματα που παρουσιάζει ο πατέρας στην περίπτωση της άμβλωσης είναι κάτι γνωστό, αν και όχι πολυσυζητημένο. Αυτό κατά κύριο λόγο οφείλεται στο ότι οι άντρες δεν εξωτερικεύουν εύκολα τα αρνητικά συναισθήματα που οφείλονται σε τραυματικά περιστατικά, χωρίς αυτό να σημαίνει, ότι υποφέρουν λιγότερο από τις γυναίκες.

Μια ιδέα για τη συνήθη αντιμετώπιση του θέματος από το αντρικό φύλο μας δίνει η επιστολή νεαρού μαθητή, που δημοσιεύθηκε ανώνυμη στη μαθητική εφημερίδα «Schooligans» (τεύχος 3, Φεβρουάριος 2005). «Έχεις νιώσει ποτέ σου πατέρας; Εγώ είμαι 15 χρονών κι έχω νιώσει. Δεν έχω μιλήσει σε κανέναν γι’ αυτό. Πάνε 4 μήνες τώρα που τα έχω με ένα κορίτσι. Έχουμε κάνει αρκετές φορές σεξ. Μια μέρα που ήμουν σπίτι της, αφού ήθελε κι αυτή, το κάναμε χωρίς προφυλακτικό. Ο μ…ας τι το ήθελα; Ολοκλήρωσα μέσα της και τώρα έχω μπλέξει με τους γιατρούς, με την οικογένειά της. Χ..ε μέσα! Από εκείνη τη στιγμή και μετά κατάλαβα πως ακόμα δεν είμαι αρκετά υπεύθυνος για τις πράξεις μου. Πραγματικά μόλις έμαθα πως πρέπει να κάνει έκτρωση, μου έφυγε η μαγκιά! Βρισκόμουν σε απόγνωση, χωρίς να ξέρουν οι γονείς μου τίποτα, αλλά κατάφερα να το αντιμετωπίσω μόνος μου. Πολύ μεγάλη εντύπωση μου έκανε όμως η συμπεριφορά της κοπέλας. Με είπε ανώριμο, επειδή έκλαψα μπροστά στον πατέρα της όταν μιλούσαμε».

Μεγάλη δημοσιότητα γνώρισε πρόσφατα (20/5/04) η περίπτωση ανήλικου ζευγαριού στη Βρετανία. Η 14χρονη μαθήτρια Melissa Smith έμεινε έγκυος κι αποφάσισε να κάνει χημική άμβλωση, χωρίς οι γονείς τη να το γνωρίζουν. Όταν πήρε το πρώτο από τα δύο χάπια που απαιτούνται για τη χημική έκτρωση, μετάνιωσε, όμως οι γιατροί την πληροφόρησαν ότι ήταν πια αργά για να σωθεί το μωρό. Η μητέρα του, επίσης 14χρονου, πατέρα του μωρού, δήλωσε ότι εκείνος ήθελε το μωρό και ήταν σοκαρισμένος από την άμβλωση.

Σε κάποιες περιπτώσεις που γνωρίζουμε μέσω του «Κέντρου Φροντίδας Μητέρας και Παιδιού», ο πατέρας υποφέρει κι αισθάνεται αδικημένος και δυστυχής, καθώς η σύντροφός του θέλει να διακόψει τη ζωή του παιδιού που εκείνος επιθυμεί να προστατέψει. Σε κάποιες από αυτές τις περιπτώσεις, όταν η γυναίκα προχωρά σε άμβλωση, ο άντρας αισθάνεται προδομένος από τη σύντροφό του με συνέπεια η σχέση να διαλύεται.

Σε άλλες περιπτώσεις, που αποτελούν την πλειοψηφία, ο πατέρας είναι αυτός που επιμένει ότι η εγκυμοσύνη πρέπει να καταλήξει σε άμβλωση. Αυτό όμως δεν εγγυάται ότι δεν θα παρουσιάσουν προβλήματα αργότερα: Ο ταλαντούχος αθλητής του μπάσκετ Michael “Chico” Goff,1 που κατέφυγε σ’ έναν πάστορα της περιοχής του για συμβουλευτική, περιγράφει την περίπτωσή του ως εξής: «Κανείς απ’ τους δυο μας δεν ήθελε να κάνει τότε παιδί. Ένιωθα ο δυνατότερος από τους δύο, έτσι έκανα αυτό που θεωρούσα ότι ήταν το πιο υπεύθυνο πράγμα, που μπορούσα να κάνω: την πήγα στην κλινική κι έκανε άμβλωση». Το επόμενο φθινόπωρο όμως, ο νεαρός παρουσίασε απρόβλεπτες αντιδράσεις: «Έμπαινα σ’ ένα μανάβικο κι άκουγα ένα μωρό να κλαίει, κι αυτό με στοίχειωνε».

Ο Michael επέλεξε να ζητήσει ψυχολογική βοήθεια και στη συνέχεια μετάνιωσε για την άμβλωση. Υπάρχουν όμως πολλοί που δεν ζητούν ποτέ ψυχολογική βοήθεια, γιατί θεωρούν ότι ο άντρας πρέπει να τα αντιμετωπίζει όλα μόνος του.

Άλλοι ζητούν ψυχολογική βοήθεια, ακόμα κι αν συνεχίζουν να θεωρούν ότι καλώς έπραξαν και επέμειναν στη διακοπή της εγκυμοσύνης. Στις περιπτώσεις που η άμβλωση οδηγεί στην αποξένωση της γυναίκας από τον σύντροφό της και στην επιδείνωση ή τη διακοπή της σχέσης, τα ψυχολογικά προβλήματα μπορεί να εμφανιστούν νωρίτερα και να αναφέρονται και στη σύντροφο, την οποία ο πατέρας μπορεί ακόμα και να κατηγορήσει, είτε επειδή δεν αντιστάθηκε αρκετά στην πίεσή του για άμβλωση, είτε επειδή μετά την άμβλωση στράφηκε εναντίον του ενώ την απόφαση την είχαν πάρει μαζί.

Μερικές φορές τα αρνητικά συναισθήματα εστιάζονται κυρίως στον κίνδυνο, που ίσως διατρέχει η υγεία της μητέρας. Ο Α. Κ. αναπολεί: «Την πρώτη φορά που έγινε αυτό (άμβλωση) κι εγώ και η κοπέλα ήμασταν ανήλικοι. Καθόμουν και σκεφτόμουν ότι αυτή θα πεθάνει πάνω στην επέμβαση κι εγώ μετά θ’ αυτοκτονήσω». Άλλες φορές όμως οι ψυχολογικές επιπτώσεις εμφανίζονται μετά την επέμβαση και δεν έχουν άμεση σχέση με τη γυναίκα, αλλά με μόνο το παιδί. «Ο πατέρας ψάχνει συνήθως να αναπληρώσει το χαμένο παιδί» παρατηρεί ο ψυχίατρος π. Στυλιανός Καρπαθίου.2

Σε κάποιες περιπτώσεις που ο πατέρας δεν έχει παρουσιάσει εμφανή ψυχολογικά προβλήματα μετά από άμβλωση, συνεχίζει ωστόσο μετά από χρόνια να θυμάται με δυσαρέσκεια και λύπη το γεγονός. Ο Α. Β. ο οποίος παντρεύτηκε τη σύντροφο με την οποία είχε κάνει άμβλωση και στη συνέχεια έφεραν στον κόσμο δυο παιδιά, λέει χαρακτηριστικά: «Σκέφτομαι ότι αν είχαμε κρατήσει αυτό το παιδί, θα ήταν σήμερα δεκαπέντε χρονών. Το λέω και στη γυναίκα μου… Για σκέψου, της λέω, αν το είχαμε κρατήσει… Ήμουν αντίθετος με την άμβλωση τότε, αλλά το έβλεπα πιο χαλαρά. Από τότε που κάναμε παιδιά, με πειράζει περισσότερο γιατί σκέφτομαι ότι κι εκείνο ήταν ένα τέτοιο παιδάκι… Με στενοχωρεί το ότι δεν θα το δούμε ποτέ».

Ο Κ., 35 χρόνων σήμερα, περιγράφει τη δική του εμπειρία ως εξής: «Όταν η κοπέλα μου ήταν έγκυος ήμουν πολύ ανήσυχος. Έβαζα το αυτί μου στην κοιλιά της κι άκουγα ένα ρυθμικό χτύπο, που προφανώς ήταν η καρδιά του μωρού… Αισθανόμουν άσχημα αλλά πίστευα ότι δεν είχαμε άλλη επιλογή, κι εκείνη το ίδιο πίστευε. Αργότερα η σχέση διαλύθηκε. Αρκετά χρόνια μετά ξαναείδα την κοπέλα. Είχε στο μεταξύ παντρευτεί και είχε μαζί της τα δυο παιδιά της. Αρχικά χάρηκα που την είδα, αλλά η θέα των παιδιών μ’ έκανε να νιώσω άσχημα χωρίς να καταλάβω αμέσως γιατί. Ρώτησα το ένα τ’ όνομά του, κι αυτό δεν μου απαντούσε. Εκείνη τα πήρε κι έφυγε, γιατί κάπου έπρεπε να πάνε, κι εγώ σκεφτόμουν ακόμα με δυσαρέσκεια το γεγονός… Κατέληξα στο ότι τα παιδιά μ’ ενόχλησαν, γιατί με την κοπέλα είχα κι εγώ ένα παιδί, και το ρίξαμε».

Μια αφοπλιστική εξομολόγηση για την οδύνη που μπορεί να νιώσει ο πατέρας μετά από μια άμβλωση, μας δίνει το παρακάτω ποίημα του Daniel Brooks, με τίτλο «Ποτέ»:

«Όσο περισσότερο ξοδεύω τη ζωή μου
τόσο περισσότερα δάκρυα γεύομαι
τόσα πράγματα αντιμετωπίζω
αλλά ποτέ εσένα…..

Εγωιστής είμαι, αλήθεια
γεμάτος λαγνεία και απληστία
τα συναισθήματα τρέχουν βαθιά
τη νύχτα έρπουν αθόρυβα
και σχηματίζουν δαίμονες
που μιλούν και ζητούν
να χλευάσουν και να στοιχειώσουν
με αναλαμπές ενός μέλλοντος

που δεν θέλω ποτέ να υπάρξει

Πάντα μέσα μου
και μια λάμψη του φόβου μέσα μου

Ο πόνος – αυτοτραυματίζομαι
γιατί είμαι εθισμένος στην αμαρτία
ο τρόπος της ζωής μου έφερε θάνατο
η πρώτη ανάσα αρπάχτηκε
αφημένη στο σκοτάδι
μέχρις ότου σχίστηκε
μια καρδιά κομματιασμένη
που δεν πρόκειται να γεννηθεί ποτέ
δεν με συγχωρούν ποτέ
με αφήνουν να ζω και να θρηνώ
και μετά τον θάνατο το ίδιο κάνουν
ανάθεμα που έπαιζα σαν παιχνίδι τη ζωή
έφυγες χωρίς όνομα
έμεινα με πολλή ντροπή
παίρνω όλο το φταίξιμο
όπως θα έπαιρνα όλη τη δόξα

Ούτε ένα άγγιγμα ποτέ
αλλά μου λείπεις τόσο πολύ
είπα “σ’ αγαπώ”
είναι δύσκολο να το πιστέψεις
μόνο τον εαυτό μου κοροϊδεύω
συνελήφθης νύχτα
ποτέ δεν έφτασες να δεις το φως
ποτέ δεν σε κράτησαν σφιχτά
πέθανες μέσα στο φόβο

Ποτέ δεν έφθασες να δεις τον κόσμο
ποτέ δεν κατάφερες να γίνεις το μωρό μου
το αγοράκι μου, το κοριτσάκι μου

Αφιερωμένο στο αγέννητο παιδί μου
που ποτέ δεν έφτασε να χαμογελάσει
και ποτέ δεν έφτασε να νιώσει αγάπη
ας είναι ο Θεός ο γονιός που εγώ δεν έγινα ποτέ
και δεν θα γίνω ποτέ
ας είσαι για πάντα ευτυχισμένο

Αγάπησε τον άνθρωπο που ποτέ δεν έγινε ο μπαμπάς σου».3

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

1 Από το άρθρο «Taboo Grief: Men and Abortion» της Elaine Minamide. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Focus on the Family το 1999.

2 Συνέντευξη στη Μαρία Δημητριάδου, στα πλαίσια της εκπομπής «Τα παιδιά που δεν βλέπουμε», 89,5 FM, 1998.

3 Το κείμενο έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό του Συλλόγου Προστασίας Αγέννητου Παιδιού “Μερικά Παιδιά σε Χρειάζονται” τευχ. 10, Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2006.

Τους τελευταίους μήνες παρουσιάζεται διάσταση απόψεων και διαφορετικές εκτιμήσεις σχετικά με τον αριθμό των εκτρώσεων που γίνονται ετησίως στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, ο ομότιμος καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας και πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κ. Δημήτριος Λώλης, κατά την διάρκεια των εκδηλώσεων που οργάνωσε το Κολλέγιο Ελλήνων Ωτορινολαρυγγολόγων για την συνεχιζόμενη ιατρική επιμόρφωση των γιατρών, δήλωσε ότι στην χώρα μας πραγματοποιούνται περισσότερες από 150.000 αμβλώσεις τον χρόνο (εφημ. Χώρα, 12/4/2005). Λίγες μέρες μετά, σε ομιλία του στην διημερίδα του Ιατρικού Συλλόγου Μαγνησίας, στα πλαίσια της εβδομάδας «Υγεία και Νεολαία» ο γυναικολόγος-μαιευτήρας του Νοσοκομείου Βόλου κ. Χρήστος Βενέτης παρουσίασε στοιχεία για το θέμα των αμβλώσεων, σημειώνοντας πως στην Ελλάδα γίνονται κάθε χρόνο 200.000 αμβλώσεις, ενώ ένα στα τέσσερα κορίτσια από 14 έως 17 ετών έχει κάνει άμβλωση (εφημ. «Θεσσαλία Βόλου, 16/4/2005).

Βέβαια, οι δύο αυτές εκτιμήσεις μπορούν κάλλιστα να θεωρηθούν ως συμπληρωματικές, καθώς ο αριθμός 200.000 ταιριάζει με το «περισσότερες από 150.000». Όμως μόλις ένα μήνα πριν από τις εν λόγω εκδηλώσεις, σε συνέντευξη Τύπου που δόθηκε λόγω της Παγκόσμιας Ημέρας Αντισύλληψης, με ομιλητές τον καθηγητή κ. Γ. Κρεατσά, τον αναπλ. Καθηγητή κ. Ο. Γρηγορίου, τον λέκτορα κ. Ν. Σαλάκο κ.α., είχε ανακοινωθεί ότι στην χώρα μας παρατηρείται σημαντική μείωση των αμβλώσεων, ώστε αυτές να μην υπερβαίνουν κατά προσέγγιση τις 100.000-80.000 ετησίως, ιδιαίτερα στις έφηβες που υφίστανται το 10% τέτοιων επεμβάσεων.

Στο μόνο που συμφωνούν όλοι οι προαναφερόμενοι, είναι ότι το δημογραφικό είναι ένα έντονο πρόβλημα της χώρας μας, καθώς σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας στη χώρα μας έχουμε περίπου 103.000 θανάτους και 106.000 γεννήσεις ετησίως (εφημ. Ελευθεροτυπία, 30/3/05).

Παράλληλα με τις αντικρουόμενες αυτές ανακοινώσεις, ασφαλιστικοί σύμβουλοι δήλωσαν στο περιοδικό μας ότι ο ακριβής αριθμός των εκτρώσεων δεν μπορεί να καταγραφεί, καθώς οι γυναίκες που έχουν ασφάλεια συνηθίζουν να παρουσιάζουν την άμβλωση ως «θεραπευτική απόξεση επί παλινδρόμου κύησης» γιατί αλλιώς τα έξοδά της επέμβασης δεν καλύπτονται από την ασφαλιστική εταιρεία, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι τα ιδιωτικά μαιευτήρια δεν δίνουν τον ακριβή αριθμό αμβλώσεων που πραγματοποιούν.

Ειλικρινά, δεν ξέρουμε ποιον να πρωτοπιστέψουμε σχετικά με τον αριθμό των αμβλώσεων… Σίγουρα αν υπάρχει πράγματι μείωση, αυτό δείχνει εκ πρώτης όψεως ένα θετικό στοιχείο, αν όμως λάβουμε υπόψη τα λεγόμενα της κ. Μαργαριτίδου (εφημ. ESPRESSO 25/2/2005), σύμφωνα με τα οποία 30% από τις 180.000 συσκευασίες «χαπιού της επόμενης μέρας» που διατίθενται ετησίως, προορίζονται για πραγματικές εγκυμοσύνες, άρα 54.000 αμβλώσεις ετησίως δεν γίνονται χειρουργικά, αλλά χημικά, τότε δεν έχουμε ακριβώς μείωση των εκτρώσεων αλλά αλλαγή του τρόπου διεξαγωγής τους.

Το γεγονός είναι όμως, ότι όσες και να είναι οι εκτρώσεις, ακόμα κι αν περιοριστούν σε μερικές δεκάδες ετησίως, και πάλι δεν θα πρέπει να εφησυχάζουμε. Γιατί η κάθε ανθρώπινη ζωή που χάνεται εξαιτίας της άμβλωσης είναι πολύτιμη και αναντικατάστατη… Γιατί κάθε γυναίκα που τραυματίζεται συναινώντας στην καταστροφή του εμβρύου της, μην έχοντας πρόσβαση σε εναλλακτικές λύσεις, είναι μια απόδειξη της αποτυχίας της κοινωνίας μας να λειτουργήσει για τα μέλη της προστατευτικά και υποστηρικτικά. Γιατί η ζωή είναι ένα μέγεθος που δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται απλώς με ποσοτικά κριτήρια.

Από το περιοδικό “Μερικά παιδιά σε χρειάζονται”, τευχ. 5, Απρ.-Ιουν. 2005

Όπως γνωρίζουμε, ο φεμινισμός, το ιδεολογικό κίνημα που διεκδικεί την εξίσωση της γυναίκας με τον άντρα σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής, ξεκίνησε ως θεωρία με την Γαλλική Επανάσταση και με την συνεχή πάλη των θιασωτριών του, που κάποιες φορές είχε βίαιη μορφή, κατάφερε να κερδίσει αρχικά το δικαίωμα των γυναικών στην ψήφο, πρώτα στην Αγγλία κι έπειτα στην Αμερική. Ακολούθησε σταδιακή κατάργηση των διακρίσεων στις σπουδές, στην εργασία και τον γάμο, και σήμερα πια μπορούμε να μιλάμε για ισοπολιτεία ανδρών και γυναικών στις περισσότερες χώρες του Δυτικού κόσμου. Νόμοι άδικοι, όπως ένας αμερικανικός του 19ου αιώνα που όριζε, εάν ο άντρας μιας γυναίκας πέθαινε όσο εκείνη ήταν έγκυος, να της πάρουν το παιδί μόλις γεννηθεί και να το δώσουν σε κάποιον κηδεμόνα που είχε ορίσει ο πατέρας, θεωρούνται σήμερα απολιθώματα και δύσκολα μπορούμε να πιστέψουμε ότι κάποτε ίσχυαν.

Στο μυαλό πολλών ανθρώπων, ο φεμινισμός και η αποποινικοποίηση της έκτρωσης είναι συνδεδεμένα, καθώς θεωρούν ότι βασικό και θεμελιώδες αίτημα του φεμινισμού είναι να έχει η γυναίκα δικαίωμα να διακόπτει την εγκυμοσύνη της. Πολλοί Έλληνες θα θυμούνται ασφαλώς τις διαδηλώσεις με το αίτημα «Έξω οι νόμοι από το κορμί μας» «Ελεύθερες και δωρεάν εκτρώσεις» κ.α. που προηγήθηκαν της αποποινικοποίησης των εκτρώσεων στη χώρα μας. Είναι όμως πράγματι έτσι; Τι πίστευαν για την έκτρωση οι πρώτες, μαχητικές φεμινίστριες, αυτές που με τον αγώνα και τις φυλακίσεις τους έθεσαν τα θεμέλια της σημερινής ισοπολιτείας;

Το βιβλίο «Υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών» (” A Vindication of the Rights of Women “) που η Mary Wollstonecraft έγραψε το 1792 στην Αγγλία αποτελεί σταθμό στην ιστορία του φεμινιστικού κινήματος. Εκεί η συγγραφέας όχι μόνο υπεραμύνθηκε των δικαιωμάτων των γυναικών, αλλά επίσης καταδίκαζε την έκτρωση και την παιδοκτονία. Στην Αμερική, οι Susan B. Anthony και Elizabeth Cady Stanton συνέχισαν τις προσπάθειές της να ενδυναμώσουν τις γυναίκες. Η Serrin Foster αναφέρει χαρακτηριστικά ότι οι δυο πρωτοπόρες φεμινίστριες «εργάστηκαν για να κερδίσουν δικαίωμα ψήφου, δικαίωμα να συγκεντρωνόμαστε και να μιλάμε ελεύθερα, δικαίωμα να κρατάμε τα παιδιά μας αν χωρίσουμε και να κληρονομούμε εάν παντρευόμαστε. Αγωνίστηκαν επίσης για το δικαίωμα των γυναικών να φοιτούν στο κολέγιο.
Λιγότερο γνωστή είναι η προσπάθειά τους να κάνουν την έκτρωση παράνομη. Οι πρώτες Αμερικανίδες φεμινίστριες εργάστηκαν σε μια ταραγμένη συμμαχία με το ανδροκρατούμενο αντρικό επάγγελμα και τα μέσα για να κηρυχθεί η έκτρωση παράνομη. Πίστευαν ότι η έκτρωση παραβιάζει τα βασικά αξιώματα του φεμινισμού, που περιελάμβαναν μη βία, κατάργηση των διακρίσεων και δικαιοσύνη για όλους.
Έτσι οι ίδιες γυναίκες που αγωνίστηκαν για το δικαίωμα των σκλάβων να είναι ελεύθεροι και για το δικαίωμα των γυναικών να ψηφίζουν, αγωνίστηκαν επίσης για το δικαίωμά μας στη ζωή. Τόνιζαν συστηματικά την εξάλειψη των προβλημάτων που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες, με το να αναφέρονται στις αρχικές αιτίες.»

Αλλά ας δούμε πιο συγκεκριμένα, τις απόψεις των διακεκριμένων φεμινιστριών για την έκτρωση .

Στην «Υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών», η Mary Wollstonecraft επικρίνει, με καυστικούς όρους του 18ου αι. τη σεξουαλική εκμετάλλευση των γυναικών, και καταλήγει:

«Κατά συνέπεια, οι γυναίκες γίνονται πιο αδύναμες… από όσο έπρεπε να είναι… δεν έχουν αρκετή δύναμη για να ασκήσουν το βασικό καθήκον τής μητέρας… και θυσιάζουν τη γονική στοργή στο βωμό της λαγνείας… είτε καταστρέφουν το έμβρυο μέσα στη μήτρα, είτε το πετούν όταν γεννηθεί… Η φύση απαιτεί σεβασμό σε όλα, κι αυτοί που παραβιάζουν τους νόμους της σπάνια τους παραβιάζουν ατιμωρητί».

Η Susan B. Anthony, στο έντυπο που εξέδιδε με τίτλο «Η επανάσταση», (και όπου η «Υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών» δημοσιευόταν σε συνέχειες) αποκαλούσε την έκτρωση «φόνο παιδιού» και είχε γράψει:

• «Ένοχη; Ναι. Ανεξάρτητα με το ποιο ήταν το κίνητρο, η αγάπη ή η άνεση ή η επιθυμία να σώσει από τη δυστυχία το αθώο αγέννητο παιδί, η γυναίκα που κάνει αυτή την πράξη είναι φρικτά ένοχη. Αυτό θα βαραίνει τη συνείδησή της στη ζωή, και την ψυχή της στο θάνατο. Αλλά όμως, τρεις φορές ένοχος είναι εκείνος που την οδηγεί στην απελπισία, η οποία την εξωθεί στο έγκλημα!»

• «Θέλουμε πρόληψη, όχι απλώς τιμωρία. Πρέπει να φτάσουμε στη ρίζα του κακού… γίνεται από αυτούς που τα μύχια τής ψυχής τους έχουν ξεσηκωθεί ενάντια στη φοβερή πράξη.»

• «Όλα τα άρθρα που έχω διαβάσει πάνω σ αυτό το θέμα, προέρχονται από άντρες. Καταγγέλλουν τη γυναίκα ως τη μόνη ένοχη, και δεν περιλαμβάνουν ποτέ τον άντρα σε οποιαδήποτε σχέδια για λύση του προβλήματος.» (The Revolution, 4(1):4, 8 Ιουλίου 1869)

Η Elizabeth Cady Stanton κατέτασσε την έκτρωση ως μια μορφή παιδοκτονίας (The Revolution , 1(5):1, 5 Φεβρουαρίου, 1868) ενώ είχε πει:

• «Όταν φρονούμε ότι η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως περιουσιακό στοιχείο, είναι ατιμωτικό για τις γυναίκες το ότι θα έπρεπε να αντιμετωπίζουμε τα παιδιά μας σαν περιουσιακό στοιχείο, το οποίο διαχειριζόμαστε κατά τα κέφια μας.» (Επιστολή στην Julia Ward Howe, 16 Οκτωβρίου 1873, καταγεγραμμένη στο ημερολόγιο τής Howe στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Harvard.)

• «Πρέπει να υπάρξει κάποια θεραπεία ακόμα και για ένα τόσο κραυγαλέο κακό όπως αυτό. Αλλά πού μπορεί να θεμελιωθεί, τουλάχιστον από πού μπορεί να αρχίσει, αν όχι από την ολοκληρωμένη χειραφέτηση κι εξύψωση τής γυναίκας; (The Revolution, 1(10):146-7, 12 Μαρτίου , 1868)

Η Emma Goldman θεωρούσε τις εκτρώσεις αποτέλεσμα δυστυχίας:

• Η συνήθεια των εκτρώσεων έχει φτάσει σε τόσο τρομακτικές διαστάσεις στην Αμερική, ώστε να είναι απίστευτο… τόσο μεγάλη είναι η δυστυχία στην εργατική τάξη, ώστε σε κάθε 100 εγκυμοσύνες διαπράττονται 70 εκτρώσεις. (Mother Earth, 1911)

Η Mattie Brinkerhoff έγραψε χαρακτηριστικά:

• «Όταν κάποιος κλέβει για να ικανοποιήσει την πείνα του, μπορούμε να συμπεράνουμε με βεβαιότητα ότι κάτι δεν πάει καλά στην κοινωνία – ομοίως όταν μια γυναίκα καταστρέφει τη ζωή του αγέννητου παιδιού της, είναι μια απόδειξη ότι είτε λόγω εκπαίδευσης είτε λόγω περιστάσεων έχει κάνει μεγάλο λάθος.» (The Revolution, 3(9):138-9, 2 Σεπτεμβρίου 1869)

Η Victoria Woodhull, η πρώτη γυναίκα υποψήφια για πρόεδρος, ήταν έντονα αντίθετη με την έκτρωση:

• «Τα δικαιώματα των παιδιών ως ατόμων αρχίζουν όταν ακόμα είναι έμβρυα.» (Woodhull’s and Claffin’s Weekly 2(6):4, 24 Δεκεμβρίου 1870)

• «Κάθε γυναίκα ξέρει ότι αν ήταν ελεύθερη, ποτέ δεν θα εγκυμονούσε ένα παιδί ανεπιθύμητο, ούτε θα σκεφτόταν να δολοφονήσει κάποιο παιδί πριν τη γέννησή του». (Wheeling, West Virginia Evening Standard, 17 Νοεμβρίου 1875)

Η Sarah Norton επέκρινε έντονα τους γιατρούς που κάνουν εκτρώσεις κι οραματιζόταν καλύτερες μέρες για τις ανύπαντρες μητέρες και τα παιδιά τους:

• «Οι δολοφόνοι παιδιών εξασκούν το επάγγελμά τους χωρίς εμπόδιο ή κώλυμα, και ανοίγουν σφαγεία παιδιών χωρίς να κρίνονται… δεν υπάρχει θεραπεία για όλη αυτή την προγεννητική δολοφονία; …Ίσως έρθει κάποια εποχή κατά την οποία… μια ανύπαντρη μητέρα δεν θα περιφρονείται εξ αιτίας τής μητρότητας της… και το δικαίωμα του αγέννητου να γεννηθεί δεν θα αποκηρύσσεται ή θα παραβιάζεται». (Woodhull’s and Claffin’s Weekly, 19 Νοεμβρίου 1870)

Η Matilda Gage έγραψε:

• «(Αυτό) το θέμα βρίσκεται στα σφάλματα τής γυναίκας βαθύτερα από οποιοδήποτε άλλο… Διστάζω να μην ισχυριστώ ότι το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης γι’ αυτό το έγκλημα βρίσκεται στην πόρτα του ανδρικού φύλου.»
(The Revolution, 1(14):215-6 9 Απριλίου 1868)

Αλλά και η Alice Paul , συγγραφέας της πρωτότυπης “Τροπολογίας περί Ίσων Δικαιωμάτων” (Equal Rights Amendment -1923) ήταν αντίθετη με το μεταγενέστερο ρεύμα που προσπαθούσε να συνδέσει την νομοθεσία αυτή με την έκτρωση. Μια συνεργάτις της τη θυμάται να λέει: «Η έκτρωση είναι η έσχατη εκμετάλλευση των γυναικών».

Όπως λοιπόν βλέπουμε πολύ καθαρά, η στάση του γυναικείου κινήματος απέναντι στις εκτρώσεις ήταν καταδικαστική. Πώς λοιπόν, φτάσαμε στο «μεταγενέστερο ρεύμα» όπου όταν μια φεμινίστρια τοποθετηθεί κατά των εκτρώσεων θεωρείται «αιρετική»; Η Frederica Matthews Green εξηγεί: «Δύο τάσεις τού μοντέρνου φεμινισμού, υιοθετημένες από μια παλαιότερα καθιερωμένη δομή γνωρισμάτων ανδρικής ισχύος, συνδυάστηκαν έτσι ώστε να καταστεί η έκτρωση αναγκαία. Ο φεμινισμός, όπως επεκράτησε τελευταία, επεδίωξε κυρίως να ανοίξει για τις γυναίκες τις πόρτες τής επαγγελματικής και δημόσιας ζωής και επιπλέον, υποστήριξε με πάθος τη σεξουαλική τους ελευθερία. Εν τούτοις, η δημόσια ζωή δυσχεραίνεται από την ευθύνη για τα παιδιά, ενώ εξ άλλου η ανεύθυνη σεξουαλική δραστηριότητα είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να προκύψουν ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Αυτό το δίλημμα (η ταυτόχρονη υιοθέτηση ενός τρόπου ζωής που παράγει παιδιά και ενός άλλου για τον οποίο τα παιδιά είναι εμπόδια) βρίσκει τη λύση του στο τραπέζι των εκτρώσεων».

Η Serrin Foster είναι ακόμη πιο συγκεκριμένη όσον αφορά καταστάσεις και πρόσωπα:
«Δυστυχώς, το γυναικείο κίνημα της δεκαετίας του 70 δέχθηκε την πρόταση του Larry Lader και του Δρ. Bernard Nathanson, οι οποίοι ίδρυσαν το NARAL (Σ.σ. μαζί με την Betty Friedan το 1969). Πρότειναν στην ηγεσία του γυναικείου κινήματος NOW (Εθνικός Οργανισμός Γυναικών) ότι αν οι γυναίκες ήθελαν ισότητα στο χώρο εργασίας, αν ήθελαν να προσλαμβάνονται, να πληρώνονται και να προάγονται όπως οι άντρες, τότε δεν θα έπρεπε να ενοχλούν τους εργοδότες με άδειες μητρότητας, ειδικές καλύψεις υγείας και τον καιρό που χρειάζεται μια γυναίκα για να φροντίσει το παιδί της. Οι περισσότεροι εργοδότες εκείνη την εποχή πίστευαν ότι οι γυναίκες δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν στο χώρο εργασίας». Και η Foster, πρόεδρος της οργάνωσης «Φεμινίστριες για τη ζωή» η οποία παρέμεινε πιστή στις αρχές του παραδοσιακού φεμινισμού, καταλήγει: «Έτσι δύο άντρες από το NARAL έπεισαν την ηγεσία του γυναικείου κινήματος ότι για να επιτύχουν ισότητα στο χώρο εργασίας έπρεπε να ελέγξουν τη γονιμότητά τους. Δυστυχώς, ποτέ δεν θα επιτύχουμε ισότητα στους χώρους εργασίας με το να περνάμε για άντρες. Η ισότητά μας δεν μπορεί να επέλθει σε βάρος κάποιου άλλου – και ειδικά των παιδιών μας. Για τα τελευταία 27 χρόνια, οι γυναίκες αποδείξαμε ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε σ’ ένα κόσμο ανδρών. Τώρα είναι καιρός να αποδείξουμε ότι τα καταφέρνουμε ως γυναίκες – αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι οι γυναίκες κάνουν παιδιά και είναι αυτές που πρωταρχικά τα φροντίζουν».

Φυσικά ο Dr. Bernard Nathanson έκανε αυτό που θεωρούσε τότε σωστό, και ασφαλώς είχε ίδιον όφελος να αποποινικοποιηθούν οι εκτρώσεις. Την εποχή εκείνη ανήκε στους «δολοφόνους παιδιών» που περιέγραφε η Sarah Norton, και κέρδιζε πολλά χρήματα από εκτρώσεις. Όμως οι φεμινίστριες ακολούθησαν αυτούς τους δυο άντρες – τραγική ειρωνεία, αν σκεφτεί κανείς την απέχθεια των φεμινιστριών για την «ανδρική ιδιοτελή λογική» που «έχει γεμίσει τον κόσμο πολέμους και βία» κ.τ.λ. κ.τ.λ. Κι έτσι ο εναγκαλισμός των εκτρώσεων από το φεμινιστικό κίνημα μετέτρεψε τον αγώνα για ίσα δικαιώματα και δικαιοσύνη για όλους σε βάρβαρη επικράτηση της αδικίας, του «ο θάνατός σου η ζωή μου», της θεσμοθετημένης παραβίασης των δικαιωμάτων του ενός από τον άλλον, εν προκειμένω του δικαιώματος της μητέρας να ζει όπως επιθυμεί σε βάρος του δικαιώματος του παιδιού στη ζωή. Και ασφαλώς εξίσωσε και τα δύο φύλα στην πιθανότητα καταστροφής τους και την προοπτική της μελλοντικής δυστυχίας τους: γιατί τα εκτρωμένα έμβρυα είναι και αγόρια και κορίτσια. Και γιατί και οι γυναίκες, αλλά και οι άντρες τραυματίζονται στη ζωή από τις επιπτώσεις των εκτρώσεων.

Συνεπώς, μπορούμε να πούμε ότι οι φεμινίστριες που ακολούθησαν τους Lader και Dr . Nathanson (όπως ήταν τότε, μια που από το 1978 έχει στραφεί κατά των εκτρώσεων) παρέκκλιναν από τις αρχές του γνήσιου φεμινισμού, και τις πρόδωσαν. Για την ακρίβεια, η θεωρία τους αποτελεί πλήρη διαστροφή του φεμινισμού, και είναι η αιτία που χιλιάδες γυναίκες δεν θέλουν να αποκαλούνται φεμινίστριες. Ακόμα κι αν οι ακόλουθοι των δυο ανδρών είναι περισσότεροι (πράγμα που επιδέχεται πολλή αμφισβήτηση), ακόμα κι αν έχουν ηγετικές θέσεις (συχνά σε συλλόγους-φαντάσματα), ακόμα κι αν κάνουν πολλή φασαρία, η ιστορία του φεμινισμού είναι καταγεγραμμένη – και τους καταδεικνύει ως αιρετικούς. Μάλιστα η πρόοδος της Γενετικής και της Εμβρυολογίας, που μας δείχνει πόσο γεμάτο ζωή κι ανεπτυγμένο είναι το έμβρυο ακόμα και στα πρώτα στάδια της ζωής του, καθιστά την αίρεσή τους απολύτως απάνθρωπη, και αφυπνίζει τους σκεπτόμενους ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις εγωιστικές και άδικες θέσεις της αίρεσης αυτής και να επιστρέψουν στον αγώνα για πραγματική δικαιοσύνη, που ευαγγελίζεται ο γνήσιος, ανόθευτος φεμινισμός.

Δημοσιεύθηκε στο 3ο τεύχος του περιοδικού “Μερικά παιδιά σε χρειάζονται”.

Εδώ υπάρχουν δυο άρθρα που έχω γράψει για τον “Σύλλογο Προστασίας Αγέννητου Παιδιού”.

1

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΓΕΝΝΗΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ: ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Υπάρχουν σύλλογοι που λειτουργούν μόνο στα χαρτιά, ή περιστασιακά, κι άλλοι που επί μονίμου βάσεως επιτελούν σοβαρή και μεθοδική εργασία. Στη δεύτερη κατηγορία εμπίπτει αναμφίβολα ο Σύλλογος Προστασίας Αγέννητου Παιδιού, φιλανθρωπικό σωματείο ανεξάρτητο, μη κερδοσκοπικό, (Ν.Π.Ι.Δ.), που διοικείται από εκλεγμένο εννεαμελές διοικητικό συμβούλιο. Για την τριετία 2001-2004 Πρόεδρος είναι η θεολόγος κ. Βαρβάρα Μεταλληνού, Αντιπρόεδροι ο νομικός κ. Νικόλαος Αντωνόπουλος και ο μαιευτήρας κ. Δημήτριος Παπαευαγγέλου και Γενική Γραμματέας η κ. Χάιδω Πελέκη.

Βασικό μέλημα του Συλλόγου είναι η πρόληψη των εκτρώσεων. «Ο Σύλλογός μας ιδρύθηκε το 1998 με σκοπό την προστασία της ζωής του εμβρύου και την ενεργή στήριξη της μητέρας, έγγαμης ή άγαμης, την προβολή πνεύματος αποτροπής των εκτρώσεων και την καλλιέργεια πνεύματος φιλοτεκνίας. Ενδιαφερόμαστε για τους γονείς και το κυοφορούμενο από τη στιγμή της συλλήψεώς του και ένα διάστημα μετά τη γέννησή του, γιατί πιστεύουμε πως η έκτρωση δεν είναι νίκη της γυναίκας αλλά ήττα», λέει η Γενική Γραμματέας κ. Χάιδω Πελέκη.

Για την επίτευξη του σκοπού του ο Σύλλογος Προστασίας Αγέννητου Παιδιού εκδίδει και διανέμει δωρεάν, σε χιλιάδες αντίτυπα, ειδικά έντυπα σχετικά με τα έμβρυα και τις φάσεις της ανάπτυξής τους, τις επιπτώσεις της έκτρωσης, τις παροχές του Συλλόγου κ.τ.λ. Μέλη του έχουν διατελέσει παραγωγοί ενημερωτικών εκπομπών του Συλλόγου σε εκκλησιαστικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς. Για την ενημέρωση του κοινού πραγματοποιούνται επίσης σεμινάρια πάνω σε θέματα οικογένειας, γενετικής, προγεννητικής αγωγής κ.τ.λ.

ΕΡΓΑ, ΟΧΙ ΛΟΓΙΑ

Εκτός από την ενημέρωση, στις εγκύους που έρχονται στο Σύλλογο για βοήθεια παρέχονται εντελώς δωρεάν πολλές και ποικίλες υπηρεσίες:
* Η Κοινωνική Λειτουργός του Συλλόγου δρα συμβουλευτικά και μεσολαβεί στους διάφορους φορείς για τις ανάγκες που έχει κάθε περιστατικό. Επίσης εκπαιδεύει και συντονίζει την ομάδα Εθελοντριών Κοινωνικής Πρόνοιας. Η κάθε εθελόντρια, μετά από επιμόρφωση στα Σεμινάρια Κοινωνικής Εργασίας, που οργανώνει ο Σύλλογος, αναλαμβάνει ένα ή περισσότερα περιστατικά. Σε συνεργασία με την Κοινωνική Λειτουργό, στέκεται δίπλα στο περιστατικό της σαν φίλη και προσφέρει συναισθηματική, ψυχολογική και πρακτική στήριξη και βοήθεια. Η πρακτική βοήθεια περιλαμβάνει κάποιες φορές συνοδεία στο γιατρό για ιατρικές εξετάσεις, βοήθεια στο σπίτι κ.α.
* Μαιευτήρες που συνεργάζονται με το Σύλλογο παρακολουθούν την πορεία της εγκυμοσύνης.
* Ο Σύλλογος καλύπτει τα έξοδα τοκετού σε Δημόσιο Μαιευτήριο εάν χρειάζεται.
* Νομικοί που συνεργάζονται με το Σύλλογο προσφέρουν νομικές συμβουλές.
* Έγκυοι με πρόβλημα στέγης φιλοξενούνται σε συνεργαζόμενους ξενώνες σε όλη την Ελλάδα και σε διαμερίσματα που δωρητές παραχωρούν στο Σύλλογο γι’ αυτό το σκοπό.
* Αναζητείται εργασία για τις μητέρες ή τους συζύγους-συντρόφους τους, σε συνεργασία με ιδιωτικούς και κρατικούς φορείς.
* Ειδικό τμήμα αναδοχής βρίσκει αναδόχους για βάπτιση των παιδιών, καθώς και ανθρώπους που επιθυμούν να καλύπτουν διάφορα έξοδα των παιδιών, όχι όμως να τα βαπτίσουν.
* Ο Σύλλογος εξασφαλίζει από ιδιωτικούς και κρατικούς φορείς είδη για τις μητέρες (πάνες, γάλατα, τρόφιμα, καινούργια ρούχα βρεφικά και εγκυμοσύνης, έπιπλα, φάρμακα, παιδικά καροτσάκια, δωροεπιταγές, είδη γάμου, βάπτισης κ.α.). Παραδίδει επίσης στις μητέρες μεταχειρισμένα είδη οικιακής χρήσης (ψυγεία, κουζίνες κτλ.) σε πολύ καλή κατάσταση. «Αυτή τη στιγμή δίνουμε είδη σε 120 περίπου μητέρες. Περισσότερο μας βοηθά ο ιδιωτικός τομέας», λέει η Ταμίας του Συλλόγου Καλλιόπη Λουκάκη. «Τα δύο τελευταία χρόνια μας βοηθά και το Υπουργείο Γεωργίας, με είδη από την Ευρωπαϊκή Ένωση – λάδι, γάλατα, ρύζι, ζυμαρικά – σε ποσότητα ανάλογη με τις γυναίκες που προστατεύουμε. Πάντως οι ανάγκες μας μεγαλώνουν διαρκώς, καθώς όλο και περισσότερες έγκυοι ζητούν τη βοήθειά μας».
* Διάφορες οικονομικές ανάγκες των μητέρων καλύπτονται με μηνιαία ή και έκτακτα χρηματικά βοηθήματα, που προέρχονται από δωρεές ιδιωτών, εκδηλώσεις (ταξίδια, συνεστιάσεις, συναυλίες κ.α) και από τα έσοδα των Εκδόσεων Εγρήγορση, που ανήκουν στο Σύλλογο και αποτελούν το μόνο σταθερό οικονομικό του πόρο.
* Στις προστατευόμενες μητέρες παρέχονται σεμινάρια πάνω σε διάφορα χρήσιμα θέματα, όπως π.χ. το σεμινάριο με πρακτικές οδηγίες για τη φροντίδα παιδιών 0 – 2 ετών από ειδικευμένη βρεφονηπιοκόμο – μέλος του Συλλόγου.
* Υπάρχει φροντίδα και για τα μεγαλύτερα παιδιά των προστατευόμενων μητέρων, που πάντα συμμετέχουν στις εορταστικές εκδηλώσεις και διανομές δώρων του Συλλόγου. Φέτος μάλιστα οργανώθηκε γι’ αυτά για πρώτη φορά το Ανοιχτό Εργαστήρι Χειροτεχνίας για παιδιά από 6 ως 12 ετών, όπου εθελόντριες του Συλλόγου έμαθαν στα παιδιά να κάνουν χριστουγεννιάτικες κατασκευές από «άχρηστα» υλικά.

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ «ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ»

Πρόσφατα ο Σύλλογος Προστασίας Αγέννητου Παιδιού κατηγορήθηκε από φεμινιστικές ομάδες για «μεσαιωνικές» απόψεις που καταπατούν κεκτημένα δικαιώματα των γυναικών. Πρόκειται για το «δικαίωμα στην έκτρωση». Αφορμή, η κυκλοφορία από τον ΟΤΕ τηλεκάρτας του Συλλόγου με τις φράσεις «Πόσο κοστίζει μια έκτρωση; Μια ανθρώπινη ζωή». Η κ. Μεταλληνού αναφέρει: «Στην 4η αρχή της διακήρυξης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού, τονίζεται ότι ‘στην φροντίδα και προστασία’, που θα παρέχεται στο παιδί και στη μητέρα, ‘περιλαμβάνεται και η ικανοποιητική προγεννητική και μεταγεννητική μέριμνα’. Η 8η αρχή διακηρύσσει: ‘Το παιδί θα είναι σε κάθε περίπτωση από τους πρώτους που θα απολαμβάνουν προστασία και περίθαλψη’. Μερικές από τις αξίες και τις πρακτικές που συνιστούν τον Πολιτισμό Ειρήνης, σύμφωνα και με τη διακήρυξη 2000 της Ουνέσκο, είναι ο ‘σεβασμός κάθε μορφής ζωής, σεβασμός των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας του κάθε ανθρώπου’. Κι ακόμα, ‘η μή βία, απόρριψη της βίας σε όλες τις μορφές της και η επίτευξη δικαιοσύνης με την πειθώ και την κατανόηση’. Σε αυτά τα πλαίσια κινούμαστε κι εμείς και προασπίζουμε το βασικότερο δικαίωμα του ανθρώπου, το δικαίωμα στη ζωή. Η επιστήμη της Εμβρυολογίας δεν μας δίνει το δικαίωμα να αρνηθούμε ότι η εμβρυακή ηλικία είναι η πρώτη φάση της ζωής του ανθρώπου και μάλιστα η πιο δυναμική».
Η κα Πελέκη παρατηρεί: «Σε ραδιοφωνική εκπομπή για το συγκεκριμένο θέμα, οι πολέμιοι της τηλεκάρτας μας αγνοούσαν τις ανακαλύψεις της Γενετικής και επαναλάμβαναν διαρκώς ‘Δεν ξέρω αυτό, δεν έχω ακούσει για εκείνο… αλλά η έκτρωση δεν είναι φόνος’. Η αφαίρεση μιας ανθρώπινης ζωής όμως είναι αυτό που είναι. Πώς θα υπερασπίσουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα όταν εθελοτυφλούμε σε τόσο σοβαρές παραβιάσεις τους; Είναι θλιβερό και απαράδεκτο, ‘αρμόδιοι’ να μιλούν αφοριστικά για θέματα, για τα οποία αποδεικνύεται ότι δεν έχουν ιδέα. Πάντως η Ένωση Επιστημόνων Γυναικών, η Ομάδα Αγάζηλος και πολλές άλλες γυναίκες, πήραν το μέρος μας». Και συνεχίζει: «Μια φεμινίστρια δήλωσε ότι για να λύσουμε το δημογραφικό μας πρόβλημα δεν χρειάζεται περιορισμός των εκτρώσεων, αλλά ελληνοποίηση των παιδιών των μεταναστών. Ντράπηκα με αυτά τα λόγια».
Δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω με το ΔΣ του Συλλόγου, ότι όσοι σκέπτονται έτσι αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους ως αριθμούς, ως αναλώσιμα. Σίγουρα οι πρόγονοί μας δεν έχυσαν το αίμα τους για να μπορούμε να πετάμε τους απογόνους τους στα σκουπίδια, χωρίς να ενημερώνονται οι μητέρες για την έκτρωση, χωρίς να βοηθιούνται να την αποφύγουν… Έχουμε τεράστιο δημογραφικό πρόβλημα, οι εκτρώσεις – περίπου 400.000 ετησίως! – υπερβαίνουν τις γεννήσεις. Και λίγες να ήταν όμως, και να μην υπήρχε δημογραφικό πρόβλημα, δεν θα ήταν και πάλι φοβερό να βρίσκουν τέτοιο φρικτό θάνατο ανυπεράσπιστοι μικροί άνθρωποι – έστω και λίγοι; Επιπλέον, τα συμπτώματα του μετεκτρωτικού συνδρόμου είναι τόσα πολλά και τόσο επιζήμια, που η αύξηση των εκτρώσεων – που συνεπάγεται αύξηση των γυναικών που υποφέρουν από το σύνδρομο – αποτελεί κοινωνική πληγή. Όπως μας πληροφορούν επιστημονικές μελέτες, στα συμπτώματα περιλαμβάνονται τάση προς αλκοολισμό, ναρκομανία, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Είναι τυχαία η αύξηση τέτοιων φαινομένων στη νεολαία, ενώ παράλληλα είμαστε πρώτοι στην Ευρώπη σε εκτρώσεις κατά την εφηβεία;

ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ ΕΥΡΥ ΚΟΙΝΟ

Δύσκολα προσεγγίζει το ευρύ κοινό ένας Σύλλογος που θέτει επί τάπητος το καυτό θέμα των εκτρώσεων, καθώς δεν διαθέτει πόρους για διαφήμιση. Εδώ και δύο χρόνια το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης απορρίπτει συστηματικά τα ραδιοτηλεοπτικά μηνύματα που o Σύλλογος υποβάλλει ως κοινωνικά μηνύματα, ώστε να μεταδίδονται δωρεάν. Έχουν απορρίψει μηνύματα όπως «αγκάλιασε με αγάπη το παιδί που θα φέρεις στον κόσμο», με το αιτιολογικό ότι «δεν ανταποκρίνονται στις προϋποθέσεις του νόμου»! Το 1998 εγκρίθηκε η μετάδοση για δύο μήνες του μηνύματος «το καλύτερο δημιούργημά σου είναι το παιδί σου. Για να σου χαμογελάσει πρέπει να το αφήσεις να γεννηθεί» με το σκεπτικό ότι πρόκειται όντως για κοινωνικό μήνυμα. Φέτος, το 2001, το ίδιο ακριβώς λεκτικό μήνυμα απορρίφθηκε «διότι δεν ανταποκρίνεται στις προϋποθέσεις του νόμου»…
Κατά καιρούς ο Σύλλογος πρωτοτυπεί στη διάδοση του μηνύματός του. Το Μάιο του 2001 οργάνωσε μεγάλη συναυλία κλασικής και σύγχρονης μουσικής, όπου εμφανίστηκαν αφιλοκερδώς πολλοί σολίστ και η νέα συνθέτης Μαρία Παπαρδάκη παρουσίασε το έργο της «Έρως-θάνατος» για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Όμως ο συνηθέστερος τρόπος πρόσβασης του Συλλόγου στο κοινό είναι η διανομή εντύπων του από εθελοντές. Τα έντυπά του διανέμονται και στους Ιερούς Ναούς, με ειδική άδεια της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Πληροφορίες γι’ αυτόν βρίσκονται στα βιβλία των Εκδόσεων Εγρήγορση, που κυκλοφορούν στα χριστιανικά βιβλιοπωλεία. Επίσης διαθέτει ιστοσελίδες στο Internet (http://www.unborn.gr) με λεπτομέρειες για το Σύλλογο και τους τρόπους με τους οποίους οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βοηθήσουν στο έργο του, αλλά και αξιόλογες έρευνες από όλο τον κόσμο.
Όταν διάφορα ΜΜΕ ζητούν να αναφερθούν το Σύλλογο, γίνεται προσεκτική επιλογή: «Το έργο μας είναι πολύ λεπτό και απαιτεί διακριτικότητα και εχεμύθεια. Δεν είμαστε διατεθειμένοι να εκθέτουμε στα ΜΜΕ τις μητέρες που προστατεύουμε, για να αποκτήσουμε δημοσιότητα», λέει η Πρόεδρος. Και η Γενική Γραμματέας συμπληρώνει: «Καμιά φορά μας ζητούν να βγούμε σε μια εκπομπή όχι για να συζητήσουμε για το θέμα των εκτρώσεων, αλλά για να κατακρίνουμε τους γιατρούς που τις κάνουν. Δεν βρίσκω τίποτα εποικοδομητικό σε αυτό. Το θέμα δεν είναι να κατηγορούμε κάποιους, αλλά να βοηθηθεί ο κόσμος να μάθει πότε αρχίζει η ανθρώπινη ζωή, να βοηθηθεί να τη σέβεται».

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΓΚΥΩΝ

Η κοινωνική λειτουργός Σοφία Ψυχογιού παρατηρεί: «Στατιστικά τις περισσότερες φορές το πρόβλημα είναι ότι δεν βοηθά ο περίγυρος της εγκύου, είτε ανύπαντρης είτε παντρεμένης. Οι πατέρες συχνά εγκαταλείπουν, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις ξαναγυρνούν και αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους. Για πολλούς πατέρες είναι σημαντικό το δικό τους περιβάλλον – η οικογένειά τους, οι φίλοι – να έχουν αποδεχτεί την κατάσταση. Υπάρχουν και περιστατικά όπου η μητέρα έχει πολύ καλές σχέσεις με τους γονείς του πατέρα αλλά όχι με τον ίδιο, και, όσο κι αν σας φανεί παράξενο, περιπτώσεις που την εγκυμοσύνη έχει προκαλέσει σκόπιμα ο άντρας για να κρατήσει την κοπέλα κοντά του.
Η στήριξη της εγκύου δεν είναι εύκολη υπόθεση, γιατί από τη φύση της η εγκυμοσύνη με τις ορμονικές μεταβολές που συνεπάγεται, προκαλεί ψυχολογικές και συναισθηματικές μεταπτώσεις. Πάντως σε γενικές γραμμές τα πάμε πολύ καλά και όταν το παιδί γεννιέται πια, η μητέρα δεν μπορεί να διανοηθεί πως θα ήταν αν δεν το είχε κρατήσει».
Φαίνεται πως πραγματικά η στήριξη του οικογενειακού περιβάλλοντος αναπληρώνεται με επιτυχία, αν κρίνουμε από τα λόγια νεαρής, άγαμης προστατευόμενης, μητέρας ενός χαριτωμένου αγοριού: «Όταν γέννησα ήταν στο μαιευτήριο και οι γονείς μου και η εθελόντριά μου», λέει. «Εγώ όμως ήθελα περισσότερο να δω την εθελόντριά μου. Μου είχε δώσει πολύ κουράγιο όλον αυτό τον καιρό».

ΑΝΑΓΚΕΣ

Η κοινωνική λειτουργός του Συλλόγου Αναστασία Παπαδοπούλου επισημαίνει: «Μερικές προστατευόμενες μητέρες χρειάζονται μόνο συμβουλευτική στήριξη. Τέτοια βοήθεια έχουμε προσφέρει σε 1000 γυναίκες αυτά τα 3 χρόνια. Άλλες όμως έχουν τεράστιες οικονομικές ανάγκες, χρωστάνε ενοίκια, ρεύμα, άλλες είναι πολύτεκνες που ζουν σε καταυλισμούς σεισμοπλήκτων. Βοηθάμε όσο μπορούμε βέβαια, είναι όμως σημαντικό για τη μητέρα να νιώθει ότι με την εργασία της στέκει στα δικά της πόδια κι ότι δεν εξαρτάται απόλυτα από τη βοήθειά μας… Εκτός από την έλλειψη ξενώνα, μεγάλο πρόβλημα είναι η έλλειψη ενός δικού μας παιδικού σταθμού όπου η μητέρα να αφήνει το μωρό για να εργαστεί, όταν η οικογένειά της δεν μπορεί να της το κρατήσει. Οι κρατικοί παιδικοί σταθμοί με τους οποίους συνεργαζόμαστε, δέχονται παιδιά από 8 μηνών, και δεν είμαστε σε θέση να πληρώσουμε ιδιωτικούς ώστε οι μητέρες που έχουν ανάγκη να εργαστούν ενώ το παιδί είναι π.χ. έξι μηνών».
Για την οικονομική στήριξη του Συλλόγου υπάρχουν λογαριασμοί στις τράπεζες ALPHA Πίστεως (123-002101-120879), Εμπορική (45261794) και Εθνική (065/296009-56). Οι δωρεές αυτές εκπίπτουν φορολογικά. Όμως η ταμίας κ. Λουκάκη – εθελόντρια η ίδια – τονίζει: “Τα χρήματα είναι απαραίτητα για το έργο μας, δεν είναι όμως αρκετά. Χρειάζόμαστε εθελοντές. Οι παρόντες εθελοντές και οι πέντε υπάλληλοι καθημερινά ξεπερνούν τον εαυτό τους. Γράψτε ότι όσοι επιθυμούν να προσφέρουν βοήθεια, παρακαλούνται να επικοινωνήσουν με το Σύλλογο (διεύθυνση Ηπείρου 28, Τ.Κ. 104 33 Αθήνα, τηλ. 210 88.28.788, FAX: 210 82.35.121, e-mail: unborn@unborn.gr). Τα γραφεία μας είναι ανοιχτά από Δευτέρα ως Παρασκευή, από τις 9 το πρωί ως τις 8 το βράδυ”.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Τύπος της Κυριακής” μια Κυριακή του Νοεμβρίου, ή του Δεκεμβρίου του 2001 (ένθετο “Ορθοδοξία και Ελληνισμός”.)

2

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΓΕΝΝΗΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ, ο καλύτερος φίλος του πελαργού

Mπορεί μια έγκυος, που πιέζεται από πρόσωπα ή/και καταστάσεις να κάνει άμβλωση, να βοηθηθεί καλώντας έναν αριθμό; Ναι, αν καλέσει στο 210 8828788 το Σύλλογο Προστασίας Αγέννητου Παιδιού (http://www.unborn.gr), ανεξάρτητο φιλανθρωπικό σωματείο, που από το 1998 στηρίζει τις μητέρες, έγγαμες ή άγαμες, και καλλιεργεί τη φιλοτεκνία.
Ο υπερδραστήριος αυτός Σύλλογος κυκλοφορεί έντυπα για την ανάπτυξη των εμβρύων και τις επιπτώσεις της έκτρωσης, παράγει ραδιοφωνικές εκπομπές, οργανώνει σεμινάρια, συναυλίες, διαγωνισμούς ζωγραφικής κ.α. Αναμένεται μάλιστα η κυκλοφορία CD με γνωστούς καλλιτέχνες (Κώστας Τουρνάς, Μελίνα Τανάγρη κ.α.)
Στις εξυπηρετούμενες εγκύους παρέχονται δωρεάν:
Ενημέρωση, συμβουλές και μεσολάβηση σε φορείς από Κοινωνικές Λειτουργούς.
* Συναισθηματική, ψυχολογική και πρακτική βοήθεια από εκπαιδευμένες Εθελόντριες.
* Παρακολούθηση της εγκυμοσύνης από μαιευτήρες.
* Νομικές συμβουλές από νομικούς.
* Κάλυψη εξόδων τοκετού σε Δημόσιο Μαιευτήριο.
* Φιλοξενία σε συνεργαζόμενους ξενώνες και διαμερίσματα που παραχωρούν δωρητές.
* Αναζήτηση εργασίας για τις μητέρες ή τους συζύγους-συντρόφους τους.
* Πρακτική βοήθεια (σε γάμο, μετακόμιση κ.α.).
* Εύρεση νονών, και ανθρώπων που επιθυμούν να βοηθούν οικονομικά τις οικογένειες χωρίς να βαπτίζουν.
* Καινούργια είδη από ιδιωτικούς και κρατικούς φορείς (πάνες, τρόφιμα, ρούχα βρεφικά και εγκυμοσύνης, έπιπλα, καροτσάκια, είδη γάμου, βάπτισης κ.α.), και μεταχειρισμένα είδη οικιακής χρήσης σε άριστη κατάσταση (ψυγεία κτλ) από ιδιώτες.
* Κάλυψη οικονομικών αναγκών με χρηματικά βοηθήματα, προερχόμενα από δωρεές, εκδηλώσεις (ταξίδια κ.α) και από τα έσοδα των εκδόσεων του Συλλόγου («Εκδόσεις Εγρήγορση»).
* Σεμινάρια (π.χ. πρακτικές οδηγίες για τη φροντίδα μωρών).
Οι υπηρεσίες παρέχονται μέχρι το παιδί να γίνει δύο ετών, εκτός από ειδικές περιπτώσεις όπου το όριο παρατείνεται.

Το παρόν δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Παπάγου Πολιτεία”, στο τεύχος των Χριστουγέννων του 2003.

(Θέματα που προέκυψαν από ανταλλαγές απόψεων στο παλιό forum του www.robby.gr. Οι θέσεις των συνομιλητών με πλάγια γράμματα.)

* Είναι δύσκολο να μεγαλώνει ένα παιδί μια μητέρα μόνη της. Αν είχα καρκίνο και ήξερα ότι θα πεθάνω, πώς να το κρατούσα; Δεν θα εμπιστευόμουν την τύχη του παιδιού μου σε κανέναν (όσον αφορά τη λύση της υιοθεσίας).

Το να μεγαλώνεις παιδιά είναι δύσκολο ακόμα κι όταν είναι και οι δύο γονείς, αλλά τα πιο υπέροχα πράγματα στη ζωή είναι και τα πιο δύσκολα και δεν πιστεύω ότι η ποιότητα της ζωής κρίνεται από την ευκολία της. Οπωσδήποτε η αντοχή ενός ανθρώπου κάποτε εξαντλείται, έστω και προσωρινά, όταν παλεύει μόνος, κι εκεί υπεισέρχεται η δική μας ευθύνη για όλο το κακό που κάνουν άνθρωποι, που δεν θα το έκαναν αν ήξεραν ότι ένα χέρι θα απλωθεί να τους βοηθήσει.

Και πάλι όμως σκέψου, η έκτρωση λύνει κάποιο πρόβλημα ή δημιουργεί άλλα που δεν διορθώνονται πια; Άλλο πράγμα είναι να έχω ένα παιδί και να λέω που και που, αχ και να μην το είχα, και μετά να το παίρνω πίσω με τρόμο μην πάθει κάτι το παιδί μου, κι άλλο να είναι πια νεκρό, να φταίω εγώ γι’αυτό κι αυτό το μίζερο “τι άλλο να έκανα”; να μην μπορεί να με παρηγορήσει.

Προσωπικά δεν έχω καμία εγγύηση ότι θα ζω αύριο και τι θα συμβεί στα παιδιά μου αν πεθάνω, κι ας μην έχω καρκίνο. Νομίζω ότι αυτό ισχύει για όλους, ότι ουσιαστικά δεν μπορούμε να προβλέψουμε και να ελέγξουμε τίποτα ακόμα κι αν είμαστε απόλυτα υγιείς και με καλή οικονομική κατάσταση, κι ότι το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να σεβαστούμε τη ζωή των άλλων ακόμα κι αν όλα φαίνονται μαύρα, γιατί τα φαινόμενα απατούν. Και βέβαια έχω δει παιδιά ταλαιπωρημένα, δεν έχω δει όμως κανένα παιδί που λόγω της ταλαιπωρίας να θέλει να πεθάνει. Μάλιστα έχω παρατηρήσει ότι πολλά παιδιά που μεγαλώνουν σε γκέττο και άλλα φρικτά μέρη γίνονται καλοί, πονετικοί άνθρωποι κι επιτυχημένοι επαγγελματίες, παράλληλα με άλλα που γίνονται π.χ. πρεζέμποροι. Άρα λοιπόν η επιρροή του περιβάλλοντος δεν είναι αποφασιστική σε σχέση με το τι θα διαλέξει το παιδί να κάνει στη ζωή του.

Επίσης, ακόμα κι αυτοί που αυτοκτονούν βρίσκονται μετά σε μια στάση σώματος τέτοια, που δείχνει ότι καθ’οδόν το μετάνιωσαν! Ας μην το αποφασίζουμε λοιπόν εμείς για λογαριασμό των παιδιών ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει, χωρίς καν να τα ρωτήσουμε. Έχουμε χρέος να φέρουμε τον άνθρωπο στη ζωή, να του δώσουμε ό,τι καλύτερο έχουμε, ακόμα κι αν αυτό το καλύτερο δεν είναι και τόσο καλό σε σχέση μ’αυτό που έχουν να δώσουν άλλοι. Κι από κει και πέρα ας διαλέξει μόνο του. έλος, αν και δε μ’αρέσει να μιλάω υποθετικά,,, πιστεύω ότι αν είχα καρκίνο θα ήθελα τουλάχιστον να φύγω με τη συνείδησή μου ήσυχη ότι δεν σκότωσα κανέναν. Και με το παιδί οπωσδήποτε θα βρισκόταν κάποια άκρη. Πιστεύω κι εγώ στη θεία πρόνοια. Όπως φρόντισε εμένα φροντίζει σίγουρα και για άλλους ανθρώπους. Μόνο που όπως λέει μια παροιμία, ο Θεός δεν έχει άλλα χέρια από τα δικά μας!

*Ναι αλλά ένα παιδί έχει και το δικαίωμα να αγαπηθεί, και είναι άδικο να γεννηθεί ενώ κανείς δεν θα το αγαπήσει.

Το θέμα εδώ είναι ότι δεν προδικάσουμε αν τελικά θα αγαπηθεί ή όχι, μια και δεν γνωρίζουμε το μέλλον. Στο περιβάλλον μου δεν υπάρχει ούτε μια γυναίκα που να κράτησε το παιδί της και να το μετάνιωσε, αντιθέτως όλες λένε τι τρελή που ήμουν που ήθελα να το ρίξω. Ωστόσο όταν ήταν έγκυες αναρωτιόντουσαν αν θα τα καταφέρουν κι αν θα το αγαπούν, με τόσα προβλήματα που θα είχαν. Ακόμα και μια ανύπαντρη (τότε, τώρα παντρεύτηκε) με καθυστερημένο παιδί το αγάπησε, κι όχι μόνο αυτή αλλά και οι γονείς της που δεν το ήθελαν καθόλου.

Επίσης δεν ξέρω καμία που να έκανε έκτρωση και να μη μετάνιωσε. Κάποιες δεν έκαναν άλλα παιδιά και παιδεύονται με αποτυχημένες εξωσωματικές. Πολλά παιδιά γεννιούνται με τις καλύτερες προοπτικές, με γονείς που νιάζονται και θυσιάζονται γι’αυτά, που τους παρέχουν αυτά που υποτίθεται ότι αν λείπουν, το παιδί θα νιώθει μειονεκτικά και θα είναι δυστυχισμένο. Παρόλα αυτά τα παιδιά γίνονται ναρκομανείς και κανείς δεν ξέρει γιατί. Μια τέτοια περίπτωση που γνωρίζω έχει πεθάνει. Η περίπτωση του γονέα χρήστη ναρκωτικών είναι σίγουρα επιβαρυντική, αλλά τώρα πια η ιατρική μπορεί να διορθώσει τα πράγματα. Ακόμα πολλές μητέρες απεξαρτήθηκαν για να μπορέσουν να φροντίσουν το παιδί τους. Σε σχετικό ρεπορτάζ που είχα διαβάσει, μια έκοψε για λίγο την πρέζα και μετά την ξανάρχισε κι άφησε το παιδί στη μάνα της. Τελικά μετά από δυο ή περισσότερα χρόνια με σκαμπανεβάσματα διάφορα, απεξαρτήθηκε ολοκληρωτικά και τώρα πια ζουν ευτυχισμένες. Αν είχε και μια έκτρωση στη συνείδησή της, 99% όχι δεν θα είχε απεξαρτηθεί, αλλά θα είχε προκαλέσει το θάνατό της από τις υποσυνείδητες (ίσως και συνειδητές) τάσεις αυτοτιμωρίας που θα ένιωθε. Τώρα η κόρη της, που συμβολικά τη βάφτισε Ελπίδα, μπορεί να ξέρει ότι για την αγάπη της η μητέρα της αγωνίστηκε σκληρά σε κάτι πολύ δύσκολο και νίκησε.

Θυμάμαι μια ιστορία από τον Καναδά που με είχε συγκλονίσει. Εκεί επιτρέπεται η έκτρωση μέχρι λίγο πριν από τον τοκετό, και τα μωρά, που είναι πια μεγάλα και μπορούν να επιβιώσουν μόνα τους, αφήνονται να πεθάνουν (ή και τα σκοτώνουν) γιατί δεν θεωρούνται παιδιά αλλά εκτρώματα. Μια νοσοκόμα που άκουγε ένα τέτοιο μεγάλο μωρό να φωνάζει, αντί να το σκοτώσει ή να το αφήσει να πεθάνει μόνο του, το περιέθαλψε, το τάισε και το νανούρισε στην αγκαλιά της. Μάλιστα το έβγαλε Hope (Ελπίδα) κι ευχόταν κλαίγοντας να μπορέσει να ζήσει. Το μωρό ησύχασε και μετά από λίγες ώρες πέθανε μόνο του (από αυτά που του είχαν κάνει κατά την έκτρωση). Έφυγε όμως με την ανάμνηση ότι κάποιος το είχε αγαπήσει. Όλα τα μωρά νιώθουν την αγάπη, ακόμα και τα καθυστερημένα όπως έχω διαπιστώσει. Κι αν ακόμα οι γονείς τους δεν τα αγαπήσουν, κάποιος θα το κάνει και οι στερήσεις θα αναπληρωθούν. Εξάλλου είμαστε κι εμείς εδώ! Αν όμως δεν το αφήσουμε να γεννηθεί, όχι μόνο κάνουμε κάτι που δεν έχουμε δικαίωμα, αλλά αυτομάτως του στερούμε και το δικαίωμα και την ευκαιρία να αγαπηθεί.

*Και τι θα γίνει όταν μια γυναίκα βιαστεί από κάποιον χωρίς να θέλει και μείνει έγκυος;

Κάθε γυναίκα που υφίσταται έκτρωση παθαίνει μετεκτρωτικό σύνδρομο, μια ειδική κατηγορία μετατραυματικού σοκ που έχει διάφορες μορφές κι εμφανίζεται σε διαφορετικό βαθμό και διαφορετικό χρονικό διάστημα στην καθεμιά (από την επόμενη μέρα μέχρι μετά από 10 χρόνια). Έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή και θεραπεύεται πολύ δύσκολα από ειδικευμένους ψυχοθεραπευτές, ένας απλός άνθρωπος που δεν ξέρει ίσως να μην μπορεί ούτε να το εντοπίσει. Η εμφάνισή του δεν έχει σχέση με το τι πιστεύει η γυναίκα για την έκτρωση (ότι δεν είναι κακό, ότι δεν γινόταν αλλιώς, ότι καλά έκανε κλπ.) αλλά με την υποσυνείδητη γνώση του τι συμβαίνει στο σώμα, στην περίπτωσή μας μια σφαγή. Στην περίπτωση του βιασμού η γυναίκα έχει τη δυνατότητα να ρίξει όλη την ευθύνη στο βιαστή και να νιώσει ότι δεν έφταιγε που βιάστηκε (και στις περισσότερες περιπτώσεις έχειδίκιο). Στην περίπτωση της έκτρωσης όμως, που ΔΕΝ μπορεί να γίνει χωρίς τη συγκατάθεσή της, δεν μπορεί να ρίξει ολοκληρωτικά την ευθύνη κάπου αλλού και να ανακουφιστεί, και καθώς δεν πρόκειται για ένα παιδί που είναι μόνο του βιαστή, αλλά για ένα παιδί που όπως και νά’χει είναι και δικό της, πάντα θα υποφέρει εσωτερικά, συνειδητά ή ασυνείδητα. Έτσι έχουμε ένα διπλό ψυχολογικό τραύμα.

Βάλε και τον καρκίνο του μαστού που προκαλεί η έκτρωση, λόγω της απότομης διακοπής των ορμονικών αλλαγών στους μαστούς, που από την πρώτη στιγμή της σύλληψης προετοιμάζονται για να ταίσουν εννιά μήνες αργότερα με γάλα το μωρό. Βάλε και τις διάφορες άλλες σωματικές επιπλοκές, από το θάνατο μέχρι τη στείρωση και τις άλλες τις λιγότερο σοβαρές, που πάντα υπάρχουν παρά την πρόοδο της χειρουργικής, και θα δεις ότι ο μόνος τρόπος να προστατέψεις αποτελεσματικά τη γυναίκα είναι να της εξηγήσεις όλα αυτά και να την ενθαρρύνεις να κρατήσει το παιδί της.

Στην Αμερική συνέβη το εξής: Μια γυναίκα βιάστηκε από ένα συνάδελφό της. Έφυγε από τη δουλειά της απελπισμένη, χωρίς να κάνει καταγγελία, γιατί σκέφτηκε ότι στην αστυνομία και το δικαστήριο θα εξευτελιζόταν και θα έπρεπε να αποδείξει ότι δεν έφταιγε που βιάστηκε (σα να λέμε να αποδείξει ότι δεν είναι ελέφαντας). Διαπίστωσε όμως ότι είχε μείνει έγκυος. Καθώς ήταν μόνη και χωρίς χρήματα πήγε σε ένα pregnancy crisis center όπου τη βοήθησαν μέχρι να γεννήσει, και μετά, με τη σκέψη ότι είναι πολύ φτωχή και δεν θα καταφέρει να μεγαλώσει το παιδί, το έδωσε για υιοθεσία και έφυγε σε άλλη πολιτεία όπου βρήκε δουλειά και τελικά παντρεύτηκε.

Η κόρη της μεγάλωσε με τη θετή της οικογένεια και δεν ήξερε τίποτα μέχρι που ενηλικιώθηκε και της το είπαν. Τότε έψαξε και βρήκε τη μητέρα της, που στο μεταξύ δεν είχε άλλα παιδιά, και τη ρώτησε: Γιατί δεν έκανες έκτρωση αφού σε είχαν βιάσει; Και πήρε την απάντηση “είσαι η κόρη μου, είσαι ό,τι πιο όμορφο μου συνέβη, κι ας ήρθες στη ζωή μου έτσι άσχημα.”. Η κόρη λέγεται Τζούλυ Μακίμα κι έχει ιδρύσει έναν οργανισμό που βοηθά βιασμένες που έμειναν έγκυοι.

Ας σκεφτούμε τώρα όχι με γνώμονα την ηθική, αλλά το συμφέρον: Τι θα είχε απογίνει η μητέρα της Μακίμα αν είχε ρίξει την κόρη της; Στο τραύμα του βιασμού θα είχε προσθέσει κι αυτό της έκτρωσης, πράγμα που οπωσδήποτε δυσκολεύει τη συμβίωση με το άλλο φύλο και γεμίζει τις σχέσεις και τους γάμους με προβλήματα. Ακόμα κι αν πετύχαινε στο γάμο της, θα είχε μείνει μια τραυματισμένη, άκληρη γυναίκα που πάντα θα σκεφτόταν ότι έχασε το μοναδικό της παιδί με δική της ευθύνη. Τώρα όμως έχει ξεπεράσει τον πόνο του βιασμού με τη σκέψη ότιαπ’αυτόν προήλθε κια κάτι καλό, ζει με ήσυχη τη συνείδησή της ότι δεν σκότωσε το παιδί της κι έχει όχι μόνο ένα παιδί που την αγαπά, αλλά κι ένα γαμπρό και τρία εγγόνια. Σκέψου και πόσα θα είχαμε στερηθεί αν η έκτρωση είχε γίνει: Όχι μόνο η μητέρα δεν θα είχε την κόρη και τα εγγόνια της, αλλά και ο άντρας της Τζούλυ δεν θα είχε τη γυναίκα του, και τα παιδιά τους και όλοι οι απόγονοι που θα προκύψουν από αυτά, δεν θα υπήρχαν. Επίσης δεν θα υπήρχε η οργάνωση της Τζούλυ που προσφέρει τόση βοήθεια σε απελπισμένες γυναίκες, κι έτσι θα είχαμε χάσει πολλά από τα δικά τους παιδιά. Ο κόσμος μας θα είχε στερηθεί τόσους ανθρώπους, και δεν θα ξέραμε αυτή την ιστορία που αποδεικνύει ότι αυτός που κάνει το σωστό ποτέ δεν χάνεται.

Δεν αμφιβάλλω ότι προτιμάς να μην περιορίζεσαι από νόμους, να είσαι όμως σίγουρος ότι το παιδί προτιμά να γεννηθεί ούτως ή άλλως. Ο φόβος φυλάει τα έρμα, που λένε, και στην προκειμένη περίπτωση ο νόμος φυλάει το παιδί ώσπου να βρεθούν άνθρωποι να το αγαπήσουν (οι γονείς του ή άλλοι. Εδώ είμαστε κι εμείς!)

* Δικαίωμα του καθενός είναι να έχει ελεύθερη επιλογή σε οτιδήποτε, δίχως δεσμεύσεις (όλα αυτά καταγράφονται σε νόμους + Σύνταγμα + Καταστατικό Χάρτη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων). Στο κάτω κάτω αν εσύ, εγώ, και κάποιοι άλλοι θέλουν να κρατήσουν το παιδί, ένα άλλο μπορεί να μη θέλει να το κρατήσει για διάφορους λόγους (είτε μικρής ηλικίας, είτε οικονομικών προβλημάτων, είτε κοινωνικού αποκλεισμού). Αυτό είναι δημοκρατία, όλοι να κατοχυρώνονται, άσχετα αν σε κάποιους φαίνεται σωστό ή όχι!

Πρόσεξε τι λες. “Δικαίωμα του καθενός είναι να έχει ελεύθερη επιλογή σε οτιδήποτε δίχως δεσμεύσεις”. Αν και αυτό είναι σχετικό, μιλάς για την επιλογή που έχει κάποιος όσον αφορά το άτομό του. Η έκτρωση όμως είναι επέμβαση στο σώμα κάποιου ΑΛΛΟΥ και αφαιρεί τη ζωή αυτού του ΑΛΛΟΥ όχι τη δική μου, αν δεχτούμε ότι είμαι μια έγκυος που κάνει έκτρωση -σε μένα προκαλεί απλώς κάποιες σωματικές και κυρίως ψυχολογικές ανωμαλίες, που μπορεί να με σημαδέψουν για μια ζωή, αλλά στις 97% των περιπτώσεων δεν με σκοτώνει. Είναι “δικαίωμά μου”, ας πούμε, το να προκαλώ σωματικές και ψυχολογικές ανωμαλίες στον εαυτό μου, ίσως και το να ρισκάρω αυτό το 3% να πεθάνω, όχι όμως και να σκοτώνω άλλους.

Καλά λες ότι πρέπει ΌΛΟΙ να κατοχυρώνονται. ΚΑΙ αυτός που δεν έχει γεννηθεί ακόμη πρέπει να κατοχυρώνεται. Το να επιτρέπεται ο φόνος για τους χψ λόγους είναι ανεπίτρεπτο γιατί αντί να κατοχυρώνει το δικαίωμα όλων στη ζωή το καταπατεί. Στην 4η αρχή της διακήρυξης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού, τονίζεται ότι στην φροντίδα και προστασία, που θα παρέχεται στο παιδί και στη μητέρα, περιλαμβάνεται και η ικανοποιητική προγεννητική και μεταγεννητική μέριμνα’. Πού είναι η προγεννητική μέριμνα στην περίπτωση της έκτρωσης; Όχι μόνο δεν μεριμνούμε για το παιδί αλλά το σκοτώνουμε κιόλας.

Οι νόμοι που υποτίθεται ότι χρησιμεύουν στην απονομή της δικαιοσύνης, οφείλουν να είναι και δίκαιοι. Δυστυχώς αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Υπήρξαν πολλοί άδικοι νόμοι στο παρελθόν, και καταργήθηκαν. Όταν η γερμανική βουλή απέρριψε νομοσχέδιο αποποινικοποίησης των εκτρώσεων, το έκανε με το αιτιολογικό ότι είναι άδικος κι ότι ο νόμος δεν οφείλει απλώς να εξυπηρετεί τους πολίτες αλλά να είναι παιδαγωγός τους στη δικαιοσύνη. Μη μου πεις ότι στη Γερμανία δεν έχουν δημοκρατία κι ότι οι νόμοι μας είναι καλύτεροι από τους δικούς τους.

Ας μη μιλήσουμε για το αν “φαίνεται” ή “δεν φαίνεται” σωστό, νομίζω όλοι συμφωνούν ότι ο φόνος είναι έγκλημα και δεν χρειάζεται να το συζητήσουμε. Ακόμα κι αυτοί που είναι υπέρ της θανατικής ποινής, είτε όταν την απονέμει το κράτος είτε η 17 Νοέμβρη, θα συμφωνήσουν ότι ένα έμβρυο δεν έχει φταίξει σε τίποτα για να του επιβάλλουμε τη θανατική ποινή.

Και για να απαντήσω και στο ερώτημα του φίλου επιτέλους, πιστεύω ότι χρειάζονται νομοθετικές αλλαγές ιδίως όσον αφορά την προστασία της μητρότητας. Χρειάζονται θεσμοί και ΓΕΝΝΑΙΑ χρηματικά ποσά για επιδόματα κτλ. ειδικά σε δύσκολες περιπτώσεις όπως πάνω από δύο παιδιά,άγαμες -ανήλικες μητέρες κτλ. Χρειάζεται θεσμική υποστήριξη όσον αφορά τις σπουδές των μητέρων, με υποτροφίες και παιδικούς σταθμούς στίς φοιτητικές εστίες των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, όπως στην Αμερική. Καλό είναι και οι νέοι να προετοιμάζονται για το γονικό τους ρόλο από το σχολείο, γιατί πιο μεγάλη σημασία έχει να γίνουν υπεύθυνοι γονείς παρά τα ικανά και υπάκουα ρομπότ ενός εργοδότη (αυτό κάνει τώρα το εκπαιδευτικό σύστημα). Να υπάρχουν κυρώσεις για τους ανεύθυνους γονείς, με τρόπο που να γίνεται πραγματικά σωφρονισμός, και όχι με φυλάκιση που 90% σε κάνει εγκληματικό στοιχείο. Κι αυτοί οι γιατροί που σκοτώνουν αδιακρίτως καταπατώντας το νόμο του Ιπποκράτη να έχουν κάποιες κυρώσεις, και μάλιστα σοβαρές.

*Ένας νόμος που απαγορεύει την έκτρωση δεν δίνει το δικαίωμα στη γυναίκα να αποφασίσει αν θέλει ή όχι το παιδί. Φυσικά και δεν πρέπει να απαγορευτεί η έκτρωση, διότι καταπατείται το δικαίωμα της ελεύθερης εκλογής, επιλογής κτλ.

Φαντάζομαι ότι εννοείς επιλογή της μητέρας στην τεκνοποίηση ή μη τεκνοποίηση. Αυτή αγαπητέ μου σταματά στην αντισύλληψη. Μέχρι εκεί ναι, είναι καθαρή επιλογή. Από τη σύλληψη και πέρα όμως δεν χωράνε “επιλογές”, κανείς δεν έχει δικαίωμα να παίζει με τη ζωή ενός ανυπεράσπιστου ανθρώπου και να τη διακόπτει γιατί είναι… επιλογή του. Είναι αίσχος να υπάρχει ο νόμος αυτός που έγινε για καθαρά ψηφοθηρικούς λόγους, μια και τα έμβρυα όπως είναι γνωστό δεν ψηφίζουν, ψηφίζουν όμως οι δολοφόνοι “γιατροί” και οι ανεύθυνοι γονείς που οδηγούν τα παιδιά τους σ’ αυτούς τους δολοφόνους.

Σου φαίνεται λογικό και δημοκρατικό να είναι επιλογή μας αν θα σκοτώσουμε κάποιον ή όχι;;; Αυτό είναι ο απόλυτος φασισμός. Εάν κάποιος δεν θέλει ένα παιδί, ας το δώσει για υιοθεσία τέλος πάντων. Αλλίμονο αν η ζωή μας εξαρτιόταν από την ιδιοσυγκρασία των γονέων μας.